Małgorzata Milczarek

Opracowany w CIOP kwestionariusz służący do badania kultury bezpieczeństwa w zakładzie pracy zawiera 49 stwierdzeń ocenianych na pięciopunktowej skali (zdecydowanie zgadzam się, zgadzam się, trudno powiedzieć, nie zgadzam się, zdecydowanie nie zgadzam się).  Pracownicy oceniają różne aspekty środowiska pracy związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, a także własne postawy w tym zakresie.  Stwierdzenia odnoszą się do takich obszarów, jak:

• postawa kierownictwa wobec bezpieczeństwa (np. „kierownicy przestrzegają przepisów BHP”),
• partycypacja pracowników (np. „pracownicy są zachęcani do zgłaszania swoich uwag związanych z BHP”),
• szkolenia BHP i analiza wypadków (np. „wszystkie zdarzenia wypadkowe omawiane są na spotkaniach pracowników”),
• wartość przykładana w zakładzie do spraw BHP (np. „bezpieczeństwo jest dużą wartością w moim zakładzie”),
• stosunki miedzy pracownikami (np. „W stosunkach pracowników z kierownictwem jest dużo wzajemnego zrozumienia”, „Czuję się związany z grupą, w której pracuję”),
• odpowiedzialność i świadomość w zakresie BHP (np. „Czuję się odpowiedzialny za bezpieczeństwo moich współpracowników”),
• zachowania bezpieczne (np. „Stosuję zalecany na moim stanowisku sprzęt ochrony indywidualnej”).

Kwestionariusz charakteryzuje się satysfakcjonującymi właściwościami psychometrycznymi (trafnością i rzetelnością). Wskaźnik rzetelności alpha Cronbacha dla całej skali wynosi 0,96. Pozycje kwestionariusza mogą być traktowane łącznie, jako jedna skala kultury bezpieczeństwa bądź jako 4 oddzielne skale empiryczne, wyłonione w trakcie analizy czynnikowej.

Skale empiryczne kwestionariusza

Skala nr 1 zawiera 21 pozycji odnoszących się do „dobrych praktyk” w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (m.in. do zaangażowania kierownictwa w sprawy BHP) oraz do „dobrych” stosunków społecznych;  alpha Cronbacha  =  0,96.

Skala nr 2 zawiera 7 pozycji związanych z postawami pracowników wobec spraw bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wobec współpracowników; alpha Cronbacha  =  0,83.

Skala nr 3 zawiera 12 pozycji odnoszących się do „złych praktyk” w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz „złych” stosunków społecznych; alpha Cronbacha  =  0,80.

Skala nr 4 zawiera 9 pozycji związanych z bezpośrednio wykonywaną pracą oraz własnym stanowiskiem pracy; alpha Cronbacha  =  0,86.

Wyniki indywidualne świadczą o tym, jak dany pracownik postrzega kulturę bezpieczeństwa swojego zakładu pracy. Ogólny wynik wszystkich pracowników świadczy o poziomie kultury bezpieczeństwa w danym przedsiębiorstwie, który można porównywać z wynikami uzyskiwanymi w innych zakładach.

Ocena kultury bezpieczeństwa umożliwia identyfikację obszarów, które wymagają poprawy lub wzmocnienia. Może być wykorzystana w trakcie tworzenia programów profilaktycznych oraz do oceny skuteczności tych programów.