Opisy zagrożeń zawodowych
CZYNNIKI GORĄCE

Odzież ochronna



Ogólne wymagania dotyczące odzieży ochronnej, są określone w normie europejskiej pn-en 340 [5]. Wymagania szczegółowe dotyczące odzieży ochronnej przeznaczonej dla pracowników przemysłu narażonych na działanie czynników gorących (z wyłączeniem gorących cieczy) są zawarte w normie pn-en 531 [6]. Norma ta uwzględnia również wymagania dla kapturów i getrów, natomiast inne rodzaje ochron głowy, rąk i stóp są z niej wyłączone.
odzież ochronna spełniająca wymagania normy pn-en 531 jest przeznaczona do ochrony pracownika przed krótkim kontaktem z płomieniem i przynajmniej jednym rodzajem innego czynnika gorącego (ciepło konwekcyjne, promieniowanie cieplne, duże rozpryski płynnego metalu) lub kombinacją tych czynników. Odporność odzieży na każdy rodzaj czynnika jest określona za pomocą kodu literowego (odporność na ciepło konwekcyjne - litera b, odporność na promieniowanie cieplne - litera c, odporność na duże rozpryski płynnych metali: aluminium - litera d, żelazo - litera e) i podawana w klasach. Wyższa klasa oznacza wyższy poziom ochronny wyrobu.
Odzież chroniąca przed czynnikami gorącymi, spełniająca wymagania normy pn en 531 powinna zawsze charakteryzować się ograniczoną zdolnością do rozprzestrzeniania płomienia, którą oznacza litera a na oznakowaniu odzieży.
Wyroby odzieżowe, które są przeznaczone do ochrony przed ciepłem konwekcyjnym, powinny charakteryzować się wskaźnikiem przenikania ciepła hti przynajmniej na poziomie b1. Odporność odzieży na promieniowanie cieplne jest definiowana za pomocą stopnia przenoszenia ciepła t2, a odzież przeznaczona do ochrony przed promieniowaniem cieplnym, powinny charakteryzować się przynajmniej klasą ochrony c1. Wyroby odzieżowe przeznaczone do ochrony przed rozpryskami stopionego metali powinny charakteryzować się wskaźnikiem rozprysku płynnego aluminium przynajmniej na poziomie d1 lub wskaźnikiem rozprysku płynnego żelaza przynajmniej e1.

Właściwości ochronne odzieży uzyskuje się, stosując pojedyncze materiały, a kiedy ryzyko jest większe - materiały wielowarstwowe lub układy materiałów.
Jeżeli przy niskim poziomie promieniowania cieplnego i temperaturze poniżej 50 °c istnieje ryzyko zapalenia odzieży, można stosować tkaniny z przędz aramidowych itp. (np. Nomex®) lub tkaniny chemicznie modyfikowane: odporną na zapalenie bawełnę czy wełnę (impregnacja np. Technologią pyrovatex®) lub proban®).
W środowisku pracy, w którym występuje wyższy poziom promieniowania cieplnego (do 20 kw/m2), stosowana jest odzież wykonana z materiałów aluminizowanych, odbijających promieniowanie podczerwone (cieplne). Konstrukcja tego typu odzieży jest dostosowana do zagrożenia i warunków pracy (fartuch, ubranie, ochrony głowy i karku). Na stanowiskach pracy, na których natężenie promieniowania jest wyższe niż 20 kw/m2, jest stosowana odzież z wielowarstwowych materiałów lub układów materiałów, np:
- Zewnętrzna warstwa - aluminizowany materiał z włókien szklanych, aramidowych, wełny, bawełny lub wiskozy impregnowanej niepalnie,
- Wewnętrzna warstwa - wełna lub bawełna impregnowane niepalnie, tkanina z włókien aramidowych.
Przykłady takiej odzieży przedstawiono na rys. 6.


Rys. 6. Odzież wykonana z aluminizowanej tkaniny szklanej - przykład

Odzież przeznaczonej do ochrony przed czynnikami gorącymi powinna posiadać konstrukcję zapewniającą, że bluza odzieży pokrywa górę spodni nawet wtedy, gdy użytkownik się pochyla, a nogawki spodni zachodzą na obuwie. Wszystkie metalowe zapięcia w zewnętrznym wyrobie odzieżowym chroniącym przed rozpryskami płynnych metali powinny być przykryte, aby zapobiec adhezji stopionego metalu.
Wymagania i metody badań odzieży przeznaczonej dla pracowników wykonujących prace spawalnicze i prace o porównywalnym zagrożeniu przedstawione są w normie pn-en 470-1 [7,8]. Odzież ochronna dla spawaczy bardzo często jest wykonana z tkaniny bawełnianej impregnowanej niepalnie, o odpowiedniej masie powierzchniowej. Niektóre rodzaje odzieży ochronnej dla spawaczy, m.in. Fartuchy, wykonane są ze skóry.
Odzież ochronna dla spawaczy powinna charakteryzować się ograniczoną zdolnością do rozprzestrzeniania płomienia, podobnie jak odzież dla pracowników narażonych na działanie czynników gorących. Minimalny poziom ochrony przed drobnymi rozpryskami stopionych metali wynosi 15 kropli. Tkaniny na odzież ochronną dla spawaczy powinny charakteryzować się odpowiednią do zagrożenia wytrzymałością (siła zrywająca większa niż 400 n, a wytrzymałość na rozdzieranie - większa niż 15 n).
Specjalne wymagania dotyczą również konstrukcji:
- Metalowe zapięcia powinny być przykryte,
- Spodnie nie powinny mieć mankietów,
- Jeśli spodnie mają kieszenie, to powinny być to tylko kieszenie boczne, których otwory nie mogą być odchylone od bocznego szwu spodni o kąt większy niż 10°,
- Inne zewnętrzne kieszenie powinny mieć zamykającą je klapkę, która całkowicie zakrywa otwór kieszeni od góry i nie da się włożyć do wewnątrz kieszeni.

Użytkownik odzieży ochronnej, może znaleźć ważne informacje przydatne w doborze w znakowaniu i informacji dostarczanej przez producenta.
Przykład znakowania odzieży ochronnej stosowanej podczas spawania i procesów pokrewnych zgodnie z pn-en 470-1:1999


Znakowanie zawiera symbole graficzne dotyczące: ochrony przed gorącem i płomieniem wraz z numerem normy (pn-en 470-1), której wymagania spełnia odzież ochronna dla spawaczy, oznaczenia wielkości, konieczności zapoznania się z informacją dostarczoną przez producenta, a także symbole określające sposób czyszczenia i konserwacji.
Przykład znakowania odzieży chroniącej przed gorącem i płomieniem zgodnie z pn-en 531:1999.


Znakowanie zawiera znak graficzny dotyczący ochrony przed gorącem i płomieniem wraz z numerem normy (pn-en 531), której wymagania spełnia odzież ochronna, z kodami literowymi i klasami ochrony:
A - odporność na zapalenie,
B - promieniowanie cieplne,
C - ciepło konwekcyjne,
D - rozpryski stopionego aluminium,
E - rozpryski stopionego żelaza.
W oznakowaniu wyrobu zawarto również oznaczenie wielkości odzieży, znak graficzny oznaczający konieczność zapoznania się z informacją dostarczoną przez producenta oraz symbole dotyczące sposobu czyszczenia i konserwacji. Dodatkowo, w przypadku odzieży ochronnej zaliczanej do kategorii iii, przy znaku ce umieszczany jest numer identyfikacyjny jednostki notyfikowanej, która kontroluje jakość lub system zapewnienia jakości produkowanych środków ochrony indywidualnej.