Stanowiska pracy
WARUNKI PRACY KONTROLERÓW RUCHU LOTNICZEGO

 

Warunki pracy na stanowiskach kontrolerów ruchu lotniczego w Polsce.

 

Źródło: Opracowanie wyników badań, 2013, autorstwo - Joanna Kamińska, Krystyna Zużewicz, Anna Łuczak, Joanna Bugajska, Małgorzata Łopuszyńska, Anna Malinowska-Krokosz

 

Osoby zatrudnione na stanowiskach pracy kontroli ruchu lotniczego muszą wykazać się czujnością na bodźce wzrokowe i ciągłą gotowością do podejmowania decyzji. Bardzo ważne jest zapewnienie tym pracownikom odpowiednich warunków pracy, które nie tylko nie będą dodatkowo obciążać pracowników, ale też umożliwią im wykonywanie pracy z zadowoleniem i z większą niezawodnością.  Należy także zwrócić uwagę na warunki środowiska pracy: oświetlenie, hałas temperaturę w pomieszczeniach. Z kolei konstrukcja stanowiska pracy (ergonomiczne meble i ich odpowiednie ustawienie i doregulowanie do potrzeb konkretnego pracownika) powinna umożliwiać przyjęcie pracownikowi wygodnej, nieobciążającej pozycji ciała.

Uciążliwości środowiska pracy oceniano z wykorzystaniem kwestionariusza „Uciążliwości środowiska pracy” opracowanego pod kątem pracy kontrolerów ruchu lotniczego (n=111). Ocenę przeprowadzono w trzech podgrupach kontrolerów. Kryterium podziału stanowiła „nowoczesność” stanowiska pracy. Utworzono 3 podgrupy: kontrolerzy pracujący na lotnisku w Warszawie (grupa „KRL Wa-wa”) w starym systemie wyposażenia, kontrolerzy pracujący w nowym systemie obsługującym stanowiska kontroli ruchu powietrznego (grupa „system Pegasus”) oraz pozostali obsługujący najczęściej różne lotniska na terenie kraju (grupa „pozostali KRL”).

 

 Rys. 1. Ocena temperatury i wilgotności powietrza w poszczególnych lokalizacjach.

 

W zależności od lokalizacji stanowiska pracy od 40 do prawie 60% KRL oceniło temperaturę powietrza dobrze lub bardzo dobrze. Lepsze oceny wystawili kontrolerzy zatrudnieni w Warszawie (grupa „KRL Wa-wa”) w porównaniu z pozostałymi pracownikami, jednak różnice te nie były istotne statystycznie. Ocen złych i bardzo złych było minimalnie więcej jeśli chodzi o temperatury letnie w porównaniu do zimowych.

Wilgotność powietrza zarówno latem jak i zimą najgorzej ocenili kontrolerzy z Warszawy. Najwięcej ocen bardzo dobrych i najmniej bardzo złych wystawiły osoby pracujące na systemie Pegasus (grupa „system Pegasus”).

Nisko została oceniona świeżość powietrza – do 40 do 60% ocen złych lub bardzo złych. Warto też zwrócić uwagę iż w Warszawie (grupa „KRL Wa-wa”) prawie 30% kontrolerów oceniło świeżość bardzo źle.

Oświetlenie stanowiska pracy oceniane jest z reguły pozytywnie (ok 40% ocen bardzo dobrych lub dobrych), jednak należy zwrócić uwagę iż ponad 80% kontrolerów widzi odbicia światła na ekranie, a ok 30-50% uważa, iż przeszkadzają one w pracy.

 

 

 Rys. 2. Ocena świeżości powietrza i oświetlenia w poszczególnych lokalizacjach.

 

 

 Rys. 3. Ocena hałasu na stanowiskach pracy w poszczególnych lokalizacjach.

 

Statystycznie istotnie gorzej hałas został oceniony na stanowiskach pracy KRL w Warszawie, w porównaniu z pozostałymi lokalizacjami. Około 30% pracowników oceniło hałas źle lub bardzo źle i określiło iż stale przeszkadza on w ich pracy. Może wynikać to z faktu, że pracuje tu największa liczba kontrolerów w jednym pomieszczeniu. Stanowiska te nie mogą być umieszczone w kilku pomieszczeniach z uwagi na tryb racy i konieczność porozumiewania się między kontrolerami podczas pracy, szczególnie w sytuacjach awaryjnych. Jednocześnie nawet niewielki hałas wytwarzany przez każdego kontrolera w przypadku dużej liczny osób w pomieszczeniu jest kumulowany i może stanowić obciążenie. W przypadku pomieszczeń, w których pracują kontrolerzy zbliżania i obszaru, źródłami hałasu są pracujące non stop urządzenia klimatyzacyjne oraz zasilające obsługiwany sprzęt. Źródłem hałasu w pomieszczeniach przeznaczonych dla kontrolerów lotniska są startujące i lądujące samoloty.

 

 

Rys. 4. Ocena wizualnych sygnałów informacyjnych w poszczególnych lokalizacjach.

 

Jakość/poziom wizualnych sygnałów informacyjnych oceniane jest podobnie we wszystkich lokalizacjach i oceny te są z reguły (50-60%) dobre i bardzo dobre. Ich rozmieszczenie najlepiej oceniają kontrolerzy pracujący poza Warszawą.

Dźwiękowe sygnały informacyjne oceniane są w ponad 90% przeciętnie lub dobrze, oceny skrajne prawie nie występują.

Komfort pracy i rozmieszczenie urządzeń manualnych oceniane jest podobnie we wszystkich lokalizacjach i oceny te są z reguły (50-60%) dobre i bardzo dobre, oceny złe i bardzo złe stanowią ok. 15%.

 

Rys. 5. Ocena dźwiękowych sygnałów informacyjnych i urządzeń manualnych w poszczególnych lokalizacjach.

 

Ocena wygody kończyn dolnych w poszczególnych lokalizacjach wykazała iż statystycznie istotnie najgorzej pod tym względem oceniane są stanowiska pracy w Warszawie (grupa „KRL Wa-wa”). Możliwość przyjęcia wygodnej pozycji kończyn górnych oceniona została podobnie we wszystkich lokalizacjach. Kontrolerzy ocenili, że stanowiska bardzo rzadko lub tylko czasami wymuszają przyjęcie niewygodnych pozycji ciała.

Najczęściej bardzo dobrze i dobrze ocenione zostały krzesła, a dobrze – stoły, na których pracują kontrolerzy. Przestrzeń wokół stanowiska pracy jest z reguły wystarczająca  w ocenie kontrolerów.

 

Rys. 6. Ocena wygody kończyn górnych, dolnych i tułowia w poszczególnych lokalizacjach.

 

Rys. 7. Ocena ergonomii i wpływu pracownika na kształtowanie stanowiska pracy w poszczególnych lokalizacjach.

 

 

Dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego i oczu

 

Kontrolerzy skarżą się szczególnie na dolegliwości kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego i głowy. Występowanie wszystkich zgłaszanych dolegliwości kontrolerzy wiążą częściej z pracą zawodową (ok 50-70%) niż z wykonywaniem czynnościami w domu.

Analiza występowania dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego i oczu wykazała, iż kontrolerzy obszaru (ACC) zgłaszali statystycznie istotnie największą liczbę występowania bólów kręgosłupa szyjnego/karku, nóg i oczu, a kontrolerzy lotniska (TWR) – najmniejszą liczbę bólów przedramienia. Zaobserwowano także istotne statystycznie różnice wskazujące na większą intensywność i częstość występowania dolegliwości wśród kontrolerów obszaru (ACC) w porównaniu z pozostałymi grupami kontrolerów.

 

 

 

Rys. 8. Występowanie dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego i oczu wśród kontrolerów ruchu lotniczego w Polsce