Pedagog szkolny

 PEDAGOG SZKOLNY

 

1. Informacje ogólne

 

    Głównym zadaniem pedagoga szkolnego jest opieka psychologiczno­pedagogiczna oraz udzielanie pomocy uczniom. Aby było to możliwe, pedagog powinien dobrze rozpoznać środowisko życia uczniów, ich zainteresowania, potrzeby, uzdolnienia, możliwości intelektualne oraz trudności w nauce i ich przyczyny. Jego praca opiera się na rozmowach z uczniami, rodzicami, nauczycielami i specjalistami, obserwacji zachowania podopiecznych podczas lekcji oraz przerw czy w czasie wolnym, ponadto pedagog analizuje oceny i obecność w uczniów szkole.

    Pedagog ściśle współpracuje z dyrekcją placówki, wychowawcami, nauczycielami, rodziną ucznia. Kieruje uczniów do specjalistów (logopedy, psychologa, psychiatry), na zajęcia reedukacyjne, korekcyjne czy terapeutyczne, w razie potrzeby współpracuje z sądem, kuratorem, policją, opieką społeczną. Może zajmować się organizowaniem pomocy materialnej i finansowej dla podopiecznych. Prowadzi lekcje i dyskusje dla uczniów na różnorodne tematy, zajmuje się edukacją zdrowotną i kulturalną. W jego gestii może być organizowanie spektakli teatralnych czy kółek zainteresowań dla uczniów.

    Praca pedagoga w pewnym zakresie ma charakter indywidualny, ale często ściśle współpracuje z zespołem specjalistów. Ogólnie praca ta wymaga intensywnych kontaktów z innymi osobami.

Pedagog pracuje najczęściej w budynku szkolnym, w osobnym gabinecie lub w sali lekcyjnej. Może też pracować w poradni psychologiczno-pedagogicznej, w internacie szkolnym, w ośrodku wychowawczym, najczęściej w wydzielonym pomieszczeniu biurowym.

    Czas pracy pedagoga jest uzależniony od rodzaju i miejsca pracy. Jeśli pracuje w szkole, zwykle ma ustalone dyżury. Jeśli musi się kontaktować z sądem, policją czy opieką społeczną, wtedy dostosowuje się do wyznaczonych godzin i ma ruchomy czas pracy. Sprawy nagłe i wymagające szybkiej interwencji mogą wymagać pracy również w dni wolne. Gdy pedagog pracuje w policji czy internacie szkolnym, także zazwyczaj ma dyżury, które mogą obejmować godziny nocne i dni wolne.

    W pracy pedagoga czynnikiem uciążliwym jest narażenie na hałas. Częstą chorobą zawodową są schorzenia narządu głosu.

 

2. Wymagania

 

    Pedagog powinien charakteryzować się otwartością i empatią, wzbudzać zaufanie. Konieczne jest posiadanie umiejętności nawiązywania kontaktów i słuchania. Niezbędna jest cierpliwość, zdolność koncentracji uwagi, a także podzielność uwagi i dobra pamięć. W pracy pedagoga pożądana jest zdolność obserwacji i wyciągania logicznych wniosków. Pedagog musi być osobą tolerancyjną

o dużej dozie obiektywizmu, powinien charakteryzować się samokontrolą, dojrzałością i odpornością emocjonalną.   Niezbędne są dobre kompetencje społeczne, szczególnie łatwość nawiązywania kontaktów z dziećmi i dorosłymi. Przydatną umiejętnością jest zdolność formułowania myśli w mowie i w piśmie.

Pracę pedagoga zalicza się do prac lekkich fizycznie, ale obciążających psychicznie.

 

3. Czynniki utrudniające zatrudnienie w zawodzie

 

    Czynnikiem utrudniającym pracę w zawodzie pedagoga mogą być wady i dysfunkcje narządu wzroku, niedające się korygować szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi, a także znacznego stopnia niepełnosprawność narządu słuchu, która nie może być skorygowana aparatem słuchowym.

Trudności mogą mieć osoby z zaburzeniami zmysłu równowagi, zaburzeniami

koordynacji wzrokowo-ruchowej, a także chorobami powodującymi zaburzenia

świadomości.

    Bezwzględnym przeciwwskazaniem jest nosicielstwo chorób zakaźnych i

choroby pasożytnicze.

    Charakter pracy (przede wszystkim kontakty z wychowankami) sprawia, że

znaczące wady wymowy stanowią utrudnienie w tym zawodzie.

 

4. Możliwość zatrudnienia w zawodzie osób z niepełnosprawnością

 

4.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

    Możliwe jest zatrudnienie w zawodzie pedagoga osób z dysfunkcjami narządu ruchu – nieznacznymi dysfunkcjami dotyczącymi kończyn górnych oraz nieznacznymi i znacznymi kończyn dolnych, w tym na wózkach inwalidzkich, pod warunkiem zapewnienia odpowiedniego dostosowania obiektu, pomieszczenia i stanowiska pracy, a także po racjonalnym doborze czynności zawodowych.

 

4.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

    Możliwe jest zatrudnienie w zawodzie pedagoga osób z dysfunkcją narządu wzroku pod warunkiem zapewnienia im odpowiednich szkieł optycznych lub soczewek kontaktowych.

 

4.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

   Zawód mogą wykonywać osoby słabosłyszące pod warunkiem zapewnienia im odpowiednich pomocy technicznych i właściwego przygotowania środowiska i stanowiska pracy.

 

4.4. Osoby z epilepsją

    Osoby cierpiące na epilepsję mogą wykonywać zawód pod warunkiem, że napady padaczkowe występują sporadycznie, są sygnalizowane przez aurę, występują głównie wieczorem lub w nocy, nie powodują zbytniego zmęczenia i stosunkowo szybko następuje regeneracja sił po ich wystąpieniu oraz że przebieg choroby nie prowadzi do charakteropatii padaczkowej.

    Mogą być one zatrudnione warunkowo po racjonalnym ograniczeniu zakresu zadań do sytuacji, w których możliwy jest stały nadzór i ewentualna szybka pomoc. Zalecana jest zatem praca spokojna, w zespole, ograniczona do działań indywidualnych.

 

5. Potrzeba przystosowania stanowiska do potrzeb i możliwości osób z niepełnosprawnością

 

5.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

 

Osoby z dysfunkcją kończyn górnych

   Osoby z niewielką dysfunkcją kończyn górnych mogą potrzebować ograniczenia lub eliminacji zadań wymagających dużej sprawności rąk i palców oraz zastosowania indywidualnych pomocy technicznych, które usprawniają pracę biurową. Osobom z dysfunkcją jednej kończyny górnej mogą być potrzebne pomoce techniczne (ortezy, protezy), ułatwiające lub umożliwiające im pracę, w tym obsługę komputera. Obecny stan technologiczny dotyczący dostosowywania sprzętu komputerowego do potrzeb osób ze znacznymi dysfunkcjami kończyn górnych pozwala na korzystanie z niego osobom z porażeniami i przykurczami. Dostosowanie może dotyczyć obsługi klawiatury komputerowej i myszki.

 

Osoby z dysfunkcją kończyn dolnych

    Osoby z dysfunkcją kończyn dolnych, z uwagi na ich ograniczoną mobilność, potrzebują właściwej organizacji pracy, tak aby było możliwe wykonywanie niektórych lub wszystkich zadań w pozycji siedzącej lub w pozycji stojącej z podparciem bioder i pleców.

    Osoby z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych, poruszające się o kulach, mogą potrzebować zainstalowania uchwytów i poręczy ułatwiających wstawanie i podpieranie w czasie stania. Kolejna możliwa adaptacja to dostosowanie wielkości stanowiska pracy i wysokości blatów biurka do indywidualnych potrzeb oraz umieszczenie wykorzystywanych urządzeń i narzędzi pracy w zasięgu rąk pracownika. Również siedzisko należy przystosować do indywidualnych potrzeb pracownika z niepełnosprawnością (regulowana wysokość, uchylne siedzisko, regulowany podnóżek, blokada kół, regulowane lub indywidualnie profilowane oparcie, regulowane i odchylane podłokietniki).

     Poruszanie się osób na wózkach inwalidzkich wymaga likwidacji barier architektonicznych w miejscu i środowisku pracy. Ciągi komunikacyjne powinny być wystarczająco szerokie i pozbawione progów, również drzwi do pomieszczeń i wind powinny mieć odpowiednią szerokość. Konieczna jest likwidacja barier architektonicznych w drodze do zakładu pracy. W miejscu pracy istnieje potrzeba powiększenia przestrzeni manewrowej wokół stanowiska pracy oraz dostosowania wielkości stanowiska pracy do indywidualnych potrzeb i zapewnienia dostępności wykorzystywanych urządzeń, narzędzi pracy i materiałów. Należy zapewnić częściowe lub całkowite wyeliminowanie zadań i czynności wymagających dobrej koordynacji wzrokowo-ruchowej.

Ograniczenie niektórych obowiązków zawodowych jest możliwe w sytuacji pracy zespołowej.

 

5.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

   Osoby z nieznacznymi dysfunkcjami narządu wzroku powinny korzystać ze szkieł optycznych lub soczewek kontaktowych, które będą zapewniały ostrość wzroku. Mogą również, w miarę potrzeb, wykorzystywać oprzyrządowania powiększające (np. lupy powiększające, powiększalniki). Pedagog może również używać większej czcionki bądź specjalnego programu powiększającego, zainstalowanego w komputerze. Dodatkową opcją wspomagającą pracę osoby słabowidzącej jest wprowadzenie dźwięku towarzyszącego wykonywaniu poszczególnych czynności na komputerze.

    Pomocne jest również odpowiednie przygotowanie stanowiska pracy, a więc jego doświetlenie, przygotowanie kontrastowego (ciemnego) tła biurka oraz eliminacja potencjalnych źródeł olśnienia (matowe powierzchnie).

Należy w określonych sytuacjach częściowo lub całkowicie wyeliminować zadania i czynności robocze wymagające dobrej koordynacji wzrokowo-ruchowej. Pomocna jest stała lokalizacja elementów środowiska i stanowiska pracy.

 

5.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

   Osoby słabosłyszące powinny stosować aparat słuchowy korygujący słuch (zwłaszcza w częstotliwościach pasma mowy) w stopniu umożliwiającym swobodne, werbalne komunikowanie się z innymi osobami (słuch wydolny socjalnie). Zaleca się ograniczenie hałasu tła oraz pogłosu w pomieszczeniu pracy w celu poprawy warunków percepcji dźwięku oraz poprawy warunków komunikacji werbalnej.

    Zaleca się również rozszerzenie sygnalizacji ostrzegawczej o sygnalizację świetlną lub wizyjną uzupełniającą dźwiękowe sygnały bezpieczeństwa w miejscach potencjalnego przebywania pracownika (pomieszczenie pracy, toaleta, pokój socjalny itp.) lub sygnalizację wibracyjną, informującą o ewentualnym niebezpieczeństwie.

    Zaleca się, aby w miarę możliwości urządzenia teleinformatyczne, takie jak telefon, komputer itp., były dostosowane do aparatów słuchowych (np. mogą być wyposażone w systemy pętli indukcyjnej lub systemy FM). Urządzenia komunikacyjne mogą być również wyposażone w sygnalizację wizyjną, drganiową lub opartą na przewodnictwie kostnym.

 

5.4. Osoby z epilepsją

    Osoby chore na padaczkę, które uzyskały akceptację lekarza specjalisty, powinny pracować na wybranych stanowiskach pracy. Osoby te nie wymagają specjalnego przystosowania stanowiska pracy, ale mogą wykonywać zawód warunkowo, po racjonalnym ograniczeniu zakresu zadań do tych niestwarzających zagrożenia dla pracownika i ucznia. Wskazane jest ograniczenie zakresu zadań do sytuacji, w których możliwy jest stały nadzór i ewentualna szybka pomoc. Polecana jest praca spokojna, organizacyjna, pomocowa, zapewniająca bezpieczeństwo pracownikowi i uczniowi oraz niesprzyjająca nasileniu objawów (np. ograniczenie pracy z monitorem komputera).

 

Uwaga. Każdy przypadek zatrudnienia osoby z niepełnosprawnością oraz przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości tej osoby należy rozpatrywać indywidualnie.