Badania oceny i ograniczenia narażenia na szkodliwe czynniki chemiczne w procesach rafina-cji metali ciężkich oraz opracowanie zaleceń do profilaktyki

Kierownik projektu: dr Ewa Gawęda

Wykonawcy: mgr Zofia Hibner, Maria Sierakowska, Maria Kozłowska

Streszczenie projektu:

Celem projektu było przeprowadzenie oceny narażenia zawodowego na czynniki chemiczne osób zatrudnionych na stanowiskach rafinacji metali ciężkich
W trakcie realizacji przeprowadzono rozpoznanie stanowisk pod kątem zagrożeń chemicz-nych w procesach rafinacji metali ciężkich, dokonano wyboru zakładów oraz stanowisk pracy. Przygotowano założenia do metody oznaczania szeregu metali i metaloidów z próbki powietrza a następnie opracowano metodę oznaczania metali i metaloidów oraz ich związków występujących na stanowiskach rafinacji metali ciężkich. Opracowana metoda obejmuje 13 pierwiastków (Cd, As, Cu, Pb, Se, Sb, Zn, Fe, Ca, Mg, Ni, Ag i Cr). Jest ona dostosowana do pobierania próbek zgodnie z zasadami dozymetrii indywidualnej i umożliwia dokonanie oceny łącznego narażenia od poziomu 1/2 wartości dopuszczalnej
Opracowana metoda została opublikowana jako tzw. zalecana w wydawnictwie Międzyresor-towej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy - Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy. Stanowi ona ponadto podstawę projektu Polskiej Normy
W trakcie realizacji badań przeprowadzono pomiary stężeń metali i metaloidów, kwasu siar-kowego oraz pyłów krzemionki na stanowiskach pracy i ocenę narażenia zawodowego
Przeprowadzone badania wykazały, że największe zagrożenie w procesach rafinacji metali ciężkich stanowi ołów. Duże narażenie na Pb występuje nie tylko na stanowiskach bezpośredniej produkcji czystego Pb lecz również w innych procesach rafinacji. Wskaźniki narażenia zawodo-wego dla ołowiu na wielu stanowiskach pracy są wyższe od wartości NDS ołowiu, niekiedy bardzo wyraźnie (nawet do 5 wartości NDS). Narażenie na pozostałe metale jest zróżnicowane. Z czynni-ków rakotwórczych najpoważniejszy problem stanowi arsen. Na niektórych stanowiskach ozna-czone stężenia arsenu są wyższe od wartości NDS. Narażenie na kadm występuje rzadko, przy czym wartość NDS nie jest na ogół przekroczona. Narażenie na nikiel jest znikome
Stężenia pyłu (zawartość SiO2 w pyle wynosiła od 1,4 do 2,6%) na objętych badaniami sta-nowiskach pracy nie są duże. Dla frakcji respirabilnej pyłu przekroczenie wartości NDS stwierdzo-no na 1 stanowisku
Chociaż na wielu stanowiskach nie ma zagrożenia ze strony poszczególnych metali i metaloidów rozpatrywanych pojedynczo to wskaźnik łącznego narażenia jest na większości stanowisk wyższy od 1. Jedynie na stanowiskach pracy w procesach elektrorafinacji miedzi, w procesie produkcji selenu oraz na stanowiskach pomocniczych nie stwierdzono zagrożeń dla zdrowia pracowników ze strony obecnych w badanym powietrzu metali i metaloidów, rozważanych łącznie. W pozostałych przypadkach ryzyko związane z narażeniem na te czynniki jest duże albo nawet bardzo duże
Na stanowiskach, na których pracownicy są narażeni na kwas siarkowy jedynie podczas produkcji siarczanu niklu przekroczona jest wartość NDS. W procesach elektrorafinacji miedzi oznaczone stężenia kwasu siarkowego są co najwyżej wyższe od &
189; wartości NDS
Przedmiotem zadania było również opracowanie zaleceń do profilaktyki na stanowiskach rafinacji metali ciężkich. Opracowane zalecenia obejmują w szczególności wytyczne do przeprowadzania oceny zgodności warunków pracy z NDS i NDSCh, a ponadto zalecenia techniczne do poprawy warunków pracy jak środki ochrony indywidualnej i zbiorowej oraz organizacyjne jak postulowane zmiany w organizacji pracy i prowadzenie działalności informacyjno-szkoleniowej

Okres realizacji - 1.02.2002 - 30.11.2004

Jednostka: Pracownia Metod Spektrofotometrycznych

Okres realizacji: 01.02.2002 – 30.11.2004