Zalecane środki ochrony indywidualnej

Do środków ochrony indywidualnej, stosowanych podczas uprawiania żeglarstwa można zaliczyć:

- odzież chroniąca przed złą pogodą i zimnem (popularne sztormiaki);

- rękawice (chroniące przed otarciami);

- obuwie (chroniące przed wodą);

- okulary przeciwsłoneczne.

- sprzęt chroniący przed utonięciem (kamizelki ratunkowe, środki asekuracyjne, kombinezony przeciwzanurzeniowe);

Odzież chroniąca przed złą pogodą

Odzież chroniąca przed złą pogodą najczęściej składa się z trzech warstw. Zadaniem pierwszej z nich, (przylegającej bezpośrednio do skóry tzw. aktywnej bielizny), jest zapewnienie jak największej wygody przez odpowiednie odprowadzania potu. Druga z powłok (np. z materiałów typu polar) zapewnia odpowiednią izolację cieplną. Trzecia zewnętrzna warstwa odzieży chroni przed wiatrem oraz nie przepuszcza do wewnątrz wody, jednocześnie pozwalając wilgoci wydostać się na zewnątrz.

Właściwości termoizolacyjne odzieży charakteryzowane są przez jej izolacyjność cieplną, podaną w jednostkach m²_*K/W. W zależności od wartości izolacyjności cieplnej oraz wydatku energetycznego jej użytkownika, odzież może być stosowana w określonym przedziale temperatur powietrza. Dodatkowo, w przypadku narażenia na wiatr, oceniając odczuwalną temperaturę, należy uwzględnić wskaźnik chłodzenia wiatrem (wind chill index - WCI). W tabeli 3 podano zmiany temperatury odczuwalnej, po uwzględnieniu czynnika chłodzenia wiatrem.

Tabela  3 Wyliczenie temperatury odczuwalnej z uwzględnieniem czynnika chłodzenia wiatrem

Ponadto dobierając odzież chroniącą przed zimnem należy uwzględnić takie jej parametry, jak paroprzepuszczalność, odporność na działanie wody, przepuszczalność powietrza (przewiewność). Wskaźnikiem charakteryzującym skuteczność odzieży do ochrony przed wiatrem jest przepuszczalność powietrza. Wyróżnia się trzy klasy przepuszczalności powietrza. Skuteczną ochronę przed silnym wiatrem stanowi jedynie odzież zaliczana do 3 klasy. Odzież klasy 1 i 2 stanowi jedynie ograniczoną barierę dla wiatru.  

Ponadto odzież powinna charakteryzować się odpowiednią odpornością na przenikanie wody. Odporność ta określana jest za pomocą ciśnienia wody przy jakim zaczyna ona przenikać przez materiał.  W zależności od wymagań dotyczących odporności na działanie wody odzież dzieli się na klasy:

3 klasa ochrony przed wodą - odzież przeznaczona do stosowania w warunkach intensywnych, długotrwałych opadów deszczu (dodatkowo narażenie na rozbryzgi wody np. podczas uprawiania sportów wodnych - żeglarstwa);

2 klasa ochrony przed wodą -  odzież przeznaczona do ochrony przed intensywnymi ale krótkotrwałymi opadami deszczu;

1 klasa ochrony - odzież przeznaczona do stosowania w warunkach narażenia na opady deszczu o małej intensywności (mgły).

Ponadto dobierając odzież należy uwzględnić jej paroprzepuszczlaność (zdolność do odprowadzania potu) oraz temperaturę, w której będzie ona użytkowana. Niestety wraz ze wzrostem skuteczności ochrony przed wodą maleje zdolność odzieży do odprowadzania potu.

Okulary przeciwsłoneczne

Na rynku dostępnych jest wiele modeli okularów przeciwsłonecznych różniących się konstrukcją, materiałami z których są wykonane oraz parametrami ochronnymi. Kształt oraz wielkość opraw i filtrów zależą od mody. Dlatego większość osób kupując okulary przeciwsłoneczne zwraca uwagę przede wszystkim na ich wygląd.

Poniżej przedstawiono kilka porad dotyczących kształtu opraw - które warto wziąć po uwagę kupując okulary przeciwsłoneczne:

Dobierając oprawy należy zwrócić uwagę na następujące rzeczy:

-          Oprawa okularów nie powinna ograniczać pola widzenia

-          Oprawa powinna być wyposażona w nanosek

Dodatkowo w przypadku konieczności ciągłego użytkowania okularów (np. okularów korekcyjnych) warto zwrócić uwagę na to, aby zauszniki okularów były wyposażone w tzw. fleksy (sprężynki ściągające zauszniki). Poprawiają one komfort noszenia okularów, zapobiegając ich zsuwaniu się podczas wykonywania gwałtownych ruchów.

Jeżeli wykorzystujemy okulary również do celów sportowych powinny być one wyposażone w zauszniki o odpowiedniej długości, zapewniające stabilne mocowanie okularów na głowie użytkownika. 

Jednak najważniejszym elementem okularów są filtry przeciwsłoneczne. Poniżej zamieszczono kilka podstawowych rad dotyczących doboru odpowiednich okularów przeciwsłonecznych.

Filtry przeciwsłoneczne

Filtry przeciwsłoneczne wykonywane są najczęściej z tworzyw sztucznych lub szkła mineralnego, barwionych w masie. Na rynku dostępne są również filtry z naniesionymi powłokami odbijającymi szkodliwe promieniowanie optyczne. Filtry przeciwsłoneczne mogą się różnić między sobą kształtem, współczynnikami przepuszczania światła oraz barwą.

Ponadto, ze względu na sposób działania filtry przeciwsłoneczne można podzielić na:

-          filtry o stałym współczynniku przepuszczania światła,

-          filtry fotochromowe  (filtry, które odwracalnie zmieniają swój współczynnik przepuszczania światła pod wpływem zmian natężenia promieniowania słonecznego padającego na filtr),

-          filtry gradalne (filtry, których współczynnik przepuszczania światła lub barwa zmieniają się w określony sposób na całej powierzchni (najczęściej w kierunku pionowym)

-          filtry polaryzacyjne (filtry których współczynnik przepuszczania światła zależy od polaryzacji promieniowania - filtry tego typu stanowią są bardzo często stosowane przez osoby uprawiające sporty wodne).  

Filtry przeciwsłoneczne dobiera się w zależności od jasności otoczenia i indywidualnej wrażliwości na olśnienie, aby także przy długotrwałym ich używaniu możliwe było patrzenie bez zmęczenia. Najbardziej uniwersalnym rozwiązaniem (stosowanym w Europie Środkowej) są filtry przeciwsłoneczne charakteryzujące się współczynnikami przepuszczania światła w zakresie od 43% do 18% (oznaczenie 5-2 lub 5-2,5 dla filtrów do zastosowań zawodowych, a kategoria 2 dla filtrów do zastosowań pozazawodowych). Najczęściej wybierane przez użytkowników okulary wyposażone są w filtry charakteryzujące się współczynnikami przepuszczania światła  w zakresie od 8% do 18% (oznaczenie 5-3.1 lub kategoria 3). Filtry te stanowią skuteczną ochronę podczas intensywnego promieniowanie słonecznego na otwartej przestrzeni. Są one przeznaczone do obserwacji nieba, podczas uprawiania sportów np.: sportów wodnych takich jak: żeglarstwo lub wędkarstwo (jeżeli istnieje konieczność obserwacji powierzchni wody).

Dodatkowo kupując okulary przeciwsłoneczne należy upewnić się, czy równolegle do absorpcji olśnienia z obszaru widzialnego zapewniona jest ochrona w obszarze nadfioletu, a w pewnych przypadkach także w obszarze podczerwieni. Oznaczenia oraz przykłady zastosowań filtrów przeciwsłonecznych podano w tabeli.

Na rynku dostępnych jest wiele modeli okularów o niskiej cenie. Kupując takie okulary powinniśmy jednak liczyć się z tym, że nie zapewnią one skutecznej ochrony przed promieniowaniem nadfioletowym.  Z tego względu kupują okulary należy upewnić się czy są oznaczone znakiem CE oraz numerem normy EN 1836 lub ewentualnie EN 172.

Podanie przez producenta okularów numeru wyżej wymienionych norm świadczy o tym, ze okulary zostały zbadane, spełniają wymagania tych norm i są bezpieczne.

Dobór kamizelek

Na rynku dostępne są cztery typy ubiorów wypornościowych. Każdy z wymienionych poniżej typów przeznaczony jest do wykonywania różnych czynności w różnych sytuacjach zagrożenia.

1.       Kamizelki ratunkowe 275 N

Mają wyporność nie mniejszą niż 275 N i są przeznaczone dla przeciętnych osób dorosłych do użytkowania na pełnym morzu, w skrajnie trudnych warunkach, gdy używana jest ciężka odzież ochronna lub gdy przenoszone są ciężary takie jak np. pasy narzędziowe.

2.       Kamizelki ratunkowe 150 N

Mają wyporność nie mniejszą niż 150 N i są przeznaczone dla przeciętnych osób dorosłych do użytkowania na pełnym morzu lub gdy używana jest odzież chroniąca przed złą pogodą.

3.       Kamizelki ratunkowe 100 N

Mają wyporność nie mniejszą niż 100 N i są przeznaczone dla przeciętnej osoby dorosłej na wodach względnie osłoniętych.

4.       Środki asekuracyjne 50 N

Mają wyporność nie mniejszą niż 50 N i są przeznaczone dla przeciętnej osoby dorosłej do użytkowania na wodach osłoniętych, gdy pomoc jest w pobliżu, a użytkownik umie pływać w warunkach, gdy użycie kamizelek o objętości lub wyporności mogłoby utrudnić jego działanie, a nawet narazić na niebezpieczeństwo.

Podstawowe cele używania kamizelek ratunkowych:

a)      zapewnienie użytkownikowi bezpieczeństwa w wodzie, w szczególności gdy nie umie on pływać, jest wyczerpany, ranny bądź zagrożony np. hipotermią;

b)      umożliwienie użytkownikowi samodzielnego poruszania się w wodzie bez nadmiernego utrudnienia;

c)       wspieranie działań użytkownika, umożliwiające ratowanie się zamiast biernego utrzymania na wodzie;

d)      pomaganie w ratowaniu osoby noszącej kamizelkę.

Kamizelki ratunkowe  275 N

Kamizelka ratunkowa powinna zapewnić wystarczającą wyporność oraz niezbędną swobodę ruchów człowiekowi ubranemu w lekką i niezbyt obszerną odzież. Powinna ona również z łatwością utrzymać go na wodzie, umożliwiając pływanie oraz aktywne udzielanie pomocy sobie i innym. Wyporność kamizelki oraz jej rozkład powinny zapewniać przyjęcie prawidłowej pozycji tułowia człowieka z niewielkim odchyleniem do tyłu, z ustami i nosem znajdującym się nad wodą.  Kamizelka nie gwarantuje całkowitego bezpieczeństwa w każdych warunkach, to jednak zapewnia znacznie większy margines bezpieczeństwa.

Tabela 1 Dobór odpowiedniej wyporności środka asekuracyjnego

Kamizelki ratunkowe 150 N

Kamizelki o wyporności 150 N mają zapewnić bezpieczeństwo, w przypadku przypadkowego wpadnięcia do wody na pełnym morzu, gdy używana jest odzież chroniąca przed złą pogodą.  Kamizelka powinna zapewnić użytkownikowi ubranemu w odzież chroniącą przed złą pogodą (sztormiaki) wystarczającą wyporność oraz swobodę ruchów.

Tabela 2 Dobór odpowiedniej wyporności środka asekuracyjnego

Kamizelki ratunkowe 100 N

Kamizelki o wyporności 100 N mają zapewnić bezpieczeństwo, w przypadku przypadkowego wpadnięcia do wody na wodach względnie osłoniętych. Kamizelka powinna zapewnić użytkownikowi ubranemu w lekką oraz niezbyt obszerną odzież wystarczającą wyporność oraz swobodę ruchów.

Tabela 3 Dobór odpowiedniej wyporności środka asekuracyjnego

Kamizelki ratunkowe - informacje dla klienta

Każda kamizelka powinna być trwale oznakowana. Instrukcje powinny być podane w postaci piktogramów lub teksu z piktogramami. Oznakowanie zawiera:

- identyfikację producenta;

- nazwę kamizelki (patrz słowniczek);

- na kamizelkach napełnianych gazem informacje, że nie napełniona kamizelka nie stanowi kamizelki ratunkowej;

- zakres rozmiarowi kamizelki, np. wielkość obwodu klatki piersiowej, talii lub wagę użytkownika;

- minimalną zapewnianą wyporność oraz wyporność uzyskiwaną po napełnieniu, jeśli takie jest przewidziane;

- krótkie wskazówki dotyczące przechowywania, konserwacji i czyszczenia;

- prostą instrukcję zakładania i dopasowywania;

- prostą instrukcję użycia;

- dla kamizelki napełnianej gazem - właściwy rozmiar butli i jej ładunku;

- oznaczenie modelu według producenta (numer seryjny produktu, kwartał);

- numery norm, których wymagania kamizelka spełnia;

- piktogramy lub słowa wskazujące na inne niebezpieczeństwa, uwzględnione i nie uwzględnione;

- tekst "Nie używać jako poduszki" i Nie siadać na kamizelce";

- w przypadku przeznaczenia dla dzieci poniżej 40 kg, tekst "Naucz dziecko pływać w tej kamizelce";

- okres przeglądów w czasie eksploatacji oraz miejsce zapisywania daty przeglądu;

- kompatybilność z pasami bezpieczeństwa, inną odzieżą lub wyposażeniem;

- tekst "W pewnych ubiorach oraz pewnych okolicznościach kamizelka może nie w pełni odpowiadać swojemu przeznaczeniu - patrz instrukcja".

Tabela 4 Przykład etykiety z samym tekstem

Tabela 5 Przykład etykiety z informację dla klienta

Wersja piktogramowa

W części tabeli "zastosowanie normalne" można podać odpowiednio powyższy piktogram dla kamizelek typ 100, 150 lub 275

Do piktogramu można dodać numer odpowiedniej normy. Jeśli używane są barwy kontrastowe tablic albo dla podkreślenia kontrastem piktogramu, to stosowane są następujące barwy:

- od różowej do czerwonej dla środków asekuracyjnych - typ 50

- od żółtej do jasnobrązowej dla kamizelek ratunkowych - typ 100

- jakiegoś odcienie zielonego dla kamizelek ratunkowych - typ 150;

- jakiegoś odcienia niebieskiego dla kamizelek ratunkowych - typ 275.

Środki asekuracyjne (50N)

Środki chroniące przed utonięciem powinny być stosowane przez osoby zaangażowane w działalność wykonywaną na wodzie bądź w jej pobliżu, związane z pracą lub wypoczynkiem.

Środki asekuracyjne zapewniają pomoc osobie przytomnej, która umie pływać i jest w stanie pomóc sobie samej w sytuacji gdy pomoc jest blisko. Środki te ustępują znacznie pod względem skuteczności kamizelkom ratunkowym różnego rodzaju i powinny być stosowane jedynie w sytuacjach, gdy istnieje małe ryzyko ich nieodpowiedniego zastosowania.

Powodem, dla którego mimo wszystko preferuje się użycie w wielu okolicznościach środków asekuracyjnych jest przekonanie, że w pewnych sytuacjach użycie kamizelki ratunkowej, charakteryzującej się większa masą mogło by ograniczyć swobodę ruchów osoby, która jej używa oraz przeszkodzić w realizowaniu działań polegających np. na próbie ponownego postawienia jachtu a nawet stworzyć dodatkowe zagrożenie.

Zagrożenie takie może mieć miejsce np. w przypadku żeglarzy na małych jachtach, którzy w czasie  wywrotki, przy założeniu że noszą kamizelki ratunkowe mogą znaleźć się w pułapce, w kabinie lub przykryci żaglem. Podobnie w przypadku kajakarzy, założenie kamizelki ratunkowej ogranicza swobodę ruchów praktycznie uniemożliwiając bezpieczne wiosłowanie.

Podstawowymi celami środków asekuracyjnych są:

- zapewnienie użytkownikowi bezpieczeństwa na wodzie, w przypadku gdy jest on w stanie pomóc sobie sam i jest dobrym pływakiem;

- umożliwienie użytkownikowi samodzielnego poruszania się w wodzie bez nadmiernego utrudnienia;

- wspieranie użytkownika, umożliwiające ratowanie się zamiast biernego utrzymywania się na wodzie.

Środki asekuracyjne są tak skonstruowane, aby zapewnić dostateczną wyporność w przypadku wpadnięcia do wody w normalnie lekkiej odzieży.

Środki asekuracyjne mogą również stanowić integralną część pasa bezpieczeństwa lub być integralną częścią ubioru, np. chroniące go przed złą pogodą (tzw. sztormiaka).

Środki asekuracyjne można podzielić na:

- Środki asekuracyjne o stałej wyporności.

Część odzieży lub urządzenie, które prawidłowo użytkowane i stosowane w wodzie umożliwia użytkownikowi unoszenie się na powierzchni wody bez znacznego wysiłku w położeniu twarzą do góry lub pionowym gdzie usta i nos są uniesione ponad poziom wody.

- Środki asekuracyjne napełniane gazem.

Środek asekuracyjny którego wyporność jest tworzona na skutek nadmuchania gazem z butli ze sprężonym powietrzem lub nadmuchanie ustami.

Tabela 6 Dobór odpowiedniej wyporności środka asekuracyjnego

Środków asekuracyjnych nie należy stosować w przypadku osób o wadze mniejszej niż 30 kg.

Znakowanie środków asekuracyjnych

Środek asekuracyjny powinien być trwale oznakowany. Znakowanie powinno być podane w postaci piktogramów, tekstu wraz z piktogramami. Powinno ono zawierać:

- identyfikację producenta;

- nazwę środka asekuracyjnego;

- na środkach asekuracyjnych napełnianych gazem - uwagę, że nie napełniony nie stanowi środka asekuracyjnego;

- zakres rozmiarów środka asekuracyjnego, np. wielkość obwodu klatki piersiowej, talii lub masa użytkownika;

- minimalną wyporność zapewnioną oraz wyporność uzyskaną po napełnieniu (w przypadku środków napełnianych gazem);

- krótkie wskazówki dotyczące przechowywania, czyszczenia i konserwacji;

- prostą instrukcję użytkowania;

- dla środka asekuracyjnego napełnianego gazem - właściwy rozmiar butli oraz jej ładunku;

- oznaczenie modelu według producenta, numer seryjny, kwartał oraz rok wyprodukowania;

- numer normy EN 393 (której wymagania wyrób spełnia);

- piktogramy lub słowa wskazujące na inne niebezpieczeństwa (jeśli takie mają miejsce);

- tekst "Nie używać jako poduszki. Nie siadać na środku asekuracyjnym"

- tekst "Dla tych którzy umieją pływać i są w zasięgu pomocy".

Tabela 7 Przykład specyfikacji etykiety dla środka asekuracyjnego o wyporności 60N, wyposażonego w gwizdek

Słowniczek

Ponieważ coraz częściej polscy żeglarze czarterują jachty za granicą poniżej podano tłumaczenie terminu środek asekuracyjny typ 50:

Duński - Svommevest

Holenderski - Drijfhlpmiddelen

Angielski - Buoyancy aid 50

Fiński - Kelluntapukine

Francuski - Eqiupment individuel d'aide a la flottaison

Niemiecki - Schwimmhilfe

Włoski - Auto al. Galleggimaentto 50

Norweski - Flyteplagg

Hiszpański - Equliposc auxiliares de flotacion 50

Szwedzki - Flytplagg

Kamizelki ratunkowe typ 150

Duński - Redningsvest 150

Holenderski - Reddingvest 150

Angielski - Lifejacket 150

Fiński - Pelastusliivi 150

Francuski - Gilet de Sauvetage 150

Włoski - Giubbotti di salvataggio 150

Norweski - Redningsvest 150

Hiszpański - Chalescos salvavidas 150

Szwedzki - Reddningsvast 150

Elementy dodatkowe - wyposażenie kamizelek.

Kamizelki mogą być wyposażone w dodatkowe elementy np. światło umożliwiające określenie położenia w ciemności lub gwizdek.

Do elementów dodatkowych można również zaliczyć podwójne systemy komór wypornościowych, stosowane np. w kamizelkach typu napełnianego. Do elementów dodatkowych można zliczyć:

- Światła sygnalizacyjne - urządzenia emitujące światło, zwiększające prawdopodobieństwo lokalizacji noszącego kamizelkę w ciemności lub w warunkach słabej widoczności.

Dopuszcza się użycie dwóch typów świateł sygnalizacyjnych oznaczonych jako:

A - światło okrężne

B - światło soczewkowe

Światła po aktywacji powinny emitować nieprzerwanie strumień świetlny o wymaganej intensywności przez 8 godzin.

- Gwizdki - urządzenia (dmuchane ustami) wydające głośny dźwięk;

Gwizdek powinien być pozbawiony ruchomych elementów oraz przymocowany w sposób trwały do kamizelki ratunkowej. Wytworzony dźwięk na dominującej częstotliwości powinien przekraczać na chwile 100 db.

- Wielokomorowe systemy wypornościowe - dzielą wyporność uzyskiwaną przez kamizelkę typu napełnianego pomiędzy dwa lub więcej oddzielnych przedziałów w taki sposób, że gdy nastąpi mechaniczne uszkodzenie jednego z nich - inne działają nadal, zapewniające pływalność znajdującemu się w wodzie użytkownikowi.

Komory mogą być oddzielone od siebie. Każda z komór powinna wypełnić cała kamizelkę ratunkową, w przypadku braku możliwości napełnienia innych.

- szelki bezpieczeństwa i linki - urządzenia umożliwiające użytkownikowi trwałe zamocowanie się do stałego punktu jednostki pływającej lub brzegu, zapobiegają wpadnięciu do wody, a w razie wpadnięcia do niej - zapobiegające jego oddzieleniu od nich.

Szelki bezpieczeństwa powinny funkcjonować niezależnie od tego czy kamizelka została użyta (napełniona).

- linki asekuracyjne - odcinki liny, które można użyć do przywiązania się lub innego przymocowania do innych kamizelek ratunkowych lub środków asekuracyjnych, tratw ratunkowych, bądź innych obiektów z zamiarem utrzymania użytkownika blisko określonej osoby lub obiektu, w celu jego umiejscowienia, a tym samym ułatwienia akcji ratowniczej.

Linki asekuracyjne powinny być wykonane z liny syntetycznej o minimalnym obciążeniu zrywającym 3kN. Linka powinna mieć długość przynajmniej 1,5 m. Zarówno linka jak i przetyczka powinny pływać w wodzie.

- kaptury przeciwbryzgowe - osłony stosowane lub umieszczane przed drogami oddechowymi w celu eliminacji lub zmniejszenia bryzgów wody do nich docierających i pochodzących od fal, a tym samym zwiększające szansę użytkownika na przetrwanie w warunkach wzburzonej powierzchni wody.

Kaptur powinien być umieszczony w takim miejscu które nie sąsiaduje bezpośrednio z twarzą noszącego kamizelkę. Powinien on zawierać również wycięcie pozwalające użytkownikowi na obserwację. Powinno być również możliwe jego wyciągnięcie i zastosowanie do ochrony dróg oddechowych gdy użytkownik znajduje się w wodzie.

- osłony ochronne - osłony znajdujące się zwykle ponad elementami funkcjonalnymi kamizelki ratunkowej lub środka asekuracyjnego, takimi jak np. napełniana komora wypornościowa kamizelki ratunkowej typu napełnianego, które mogą być również stosowane w celu zapobieżenia rozdarciom elementom znajdującym się pod osłoną. Osłony takie mogą być użyte do zapewnienia dodatkowej ochrony dolnej części kamizelki ratunkowej lub środka asekuracyjnego, której grozi uszkodzenie.

Kombinezony przeciwzanurzeniowe

Powodem stosowania kombinezonu do stałego noszenia jest zapewnienie ochrony przed żywiołami podczas pracy na jachcie, a sytuacji wpadnięcia do wody umożliwienie przetrwania i ułatwienie akcji ratowniczej.

Podstawowe cele używania kombinezonów do stałego noszenia to:

- zmniejszenie ryzyka wstrząsu spowodowanego niską temperaturą i opóźnienie hipotermii;

- umożliwienie użytkowników samodzielnego poruszania się w wodzie i samodzielne wyjście z wody;

- uczynienie użytkownika kombinezonu dostatecznie widzialnym, aby ułatwić akcję ratowniczą.

Budowa kombinezonu

Kombinezon może stanowić jedną całość lub składać się z większej liczby części. Często kombinezon jest stosowany razem z kamizelką ratunkową, która wspomaga unoszenie się na wodzie i ułatwia osiągnięcie pozycji "twarzą ku górze".

Kombinezony różnią się skutecznością ochrony przed hipotermią. Podzielono również kombinezony ze względu na przeznaczenie, do:

- stałego noszenia (noszone podczas normalnej działalności zawodowej lub rekreacyjnej)

- kombinezony ratunkowe (odpowiednie do zakładania w sytuacji awaryjnej, kiedy istnieje przymus opuszczenia np. łodzi, statku lub innego obiektu nawodnego).

Ponadto ze względu na konstrukcję można wyróżnić:

- kombinezony suche (wyrób o konstrukcji uniemożliwiającej dostania się wody do jej wnętrza w czasie zanurzenia);

- kombinezony mokre (umożliwiające wpływ i wypływ wody po zanurzeniu).

Kombinezon może być wyposażony w przeciwbryzgową osłonę twarzy. Osłona ta zakładana jest przed twarzą użytkownika w celu zabezpieczenia dróg oddechowych przed bryzgami wody. Osłona ta zwiększa szanse użytkownika na przetrwanie w warunkach wzburzonej wody.

Dodatkowym wyposażeniem może być również linka asekuracyjna, mocowana do kombinezonu lub kamizelki ratunkowej, innej osoby, tratwy ratunkowej lub innych obiektów. Jej zadaniem jest utrzymanie użytkownika kombinezonu blisko określonej osoby lub obiektu i tym samym ułatwienie akcji ratunkowej.

Kombinezony powinny być wyposażone również w pasywny element świetlny z materiału odblaskowego, a materiał tła kombinezonu powinien mieć barwę fluorescencyjną od żółci do czerwieni.

Wytyczne dotyczące zakresu stosowania kombinezonów przeciwzanurzeniowych.

Przypadkowe lub nieprzypadkowe zanurzenie człowieka w wodzie wiąże się z ryzykiem szkodliwych efektów fizjologicznych, takich jak wstrząs spowodowany niską temperaturą, odruch chwytania powietrza, hipotermia, utrata przytomności i zatrzymanie akcji serca, poza oczywistym niebezpieczeństwem utonięcia.

Kombinezony przeciwzanurzeniowe są przeznaczone do noszenia przez ludzi w okolicznościach, w których występuje ryzyko przypadkowego zanurzenia w wodzie. Kombinezony mają dawać ochronę cieplną, dzięki czemu ograniczają i opóźniają szkodliwie efekty fizjologiczne przedłużając czas przeżycia ich użytkownika, co zwiększa prawdopodobieństwo uratowania przez służby ratownicze.

Jeśli kombinezon przeciwzanurzeniowy nie został skonstruowany jako kamizelka ratunkowa (nie zostało to potwierdzone badaniami i certyfikatem) to może nie zabezpieczać przed utonięciem. W takim przypadku konieczne jest zastosowanie kombinezonu razem z kamizelką ratunkową.

Należy jednak pamiętać, że powietrze zamknięte w kombinezonie wpływa zazwyczaj na właściwości funkcjonalne kamizelki ratunkowej. Należy w takim wypadku sprawdzić czy kamizelka z kombinezonem odwraca użytkownika do pozycji "twarzą ku górze".

Do tej pory nie zostały określone szczegółowe wymagania dotyczące poszczególnych typów kombinezonów do różnych zastosowań. W zależności od zastosowania istnieją różne wymagania, wpływające na wybór odpowiedniego kombinezonu.

Głównym przeznaczeniem tego typu kombinezonów (oprócz ochrony przed zatonięciem) jest ochrona przed hipotermią jako podstawowym ryzykiem. Uważa się, że pozostałe zagrożenia związane z wstrząsem spowodowanym niską temperaturą, odruchem chwytania powietrza zależą w dużym stopniu od warunków organizmu człowieka oraz jego sprawności fizycznej.

Można również założyć, że poprawa faktycznej ochrony cieplnej, jaką daje kombinezon w znacznym stopniu zmniejsza również to niebezpieczeństwo.

Ochronę przed hipotermią uzyskuje się dzięki zapewnieniu odpowiedniej izolacyjności cieplnej kombinezonów.  Badania tego typu są prowadzone z wykorzystaniem do tego celu ludzi.

Wynik badania jest wyrażany w jednostkach clo, w warunkach zanurzenia. Wyższe wartości izolacyjności cieplnej oznaczają większa ochronę, co sprowadza się do dłuższych czasów przeżycia w wodzie o niskiej temperaturze.

Przewidywanie długości potencjalnego okresu przeżycia w odniesieniu do osoby noszącej kombinezon jest bardzo skomplikowane i zależy od szeregu zmiennych czynników. Obejmują one: temperaturę wody, stan morza, rodzaj, konstrukcję, właściwości funkcjonalne kombinezonu, rozmiary, masa i ogólną sprawność fizyczną oraz fizjologiczną osoby noszącej kombinezon.

Do celów praktycznych opracowano model matematyczny przewidywania czasu ochrony cieplnej. Model ten prezentowany jest w postaci graficznej zależności czasu ochrony cieplnej od temperatury wody. Na wykres nałożono standardowe krzywe dla różnych poziomów izolacyjności cieplnej lub wartości clo w warunkach zanurzenia.

W normach EN ISO 15027-1 i EN ISO 15027-2 przewidziano cztery poziomy clo w warunkach zanurzenia.  Są to wartości

-          0,20 clo

-          0,33 clo

-          0,50 clo

-          0,75 clo

Pozostałe zmienne czynnik traktuje się jako stałe i dające wartości pesymistyczne, powodujące zmniejszenie szacowanego czasu przeżycia.

Czas ochrony cieplnej to przewidywany czas spadku wewnętrznej temperatury ciała do 34^oC. Temperatura ciała 34^oC jest uważana za temperaturę, przy której organizm może przeżyć. Jednak funkcjonowanie umysłowe i fizyczne jest bardzo utrudnione. Wraz z pogłębianiem się hipotermii człowiek staje się w coraz większym stopniu pozbawiony zdolności życiowych. Gdy temperatura ciała spada poniżej 34^oC wzrasta prawdopodobieństwo utraty przytomności i utonięcia.

Rysunek 1 Przewidywane czasy ochrony cieplnej w spokojnej wodzie, dla zakresu temperatur wody, dla kombinezonów przeciwzanurzeniowych

Wartości podane na wykresie zostały oszacowane dla szczupłego mężczyzny (o średniej grubości fałdu skórnego 8 mm) ważącego 75 kg. Krzywe wyprowadzono na podstawie wzoru przybliżonego do modelu Wisslera.

Przykład przedstawiony przerywaną linią (a):

Kompletny kombinezon o wartości 0,5 clo stosowany w wodzie o temperaturze 4^oC powinien zapewnić czas ochrony cieplnej równy w przybliżeniu 4 godziny.

Zasady doboru kombinezonów

Aby ocenić przybliżony czas "ochrony cieplnej", jaką daje kombinezon, należy określić najniższą temperaturę wody, na której działanie kombinezon może być wystawiony.

Następnie z wykresu należy określić wymaganą izolacyjność kombinezonu, biorąc pod uwagę czas prawdopodobnej akcji ratowniczej po przypadkowym zanurzeniu.

Należy pamiętać, aby oszacowany czas ochrony cieplnej był dłuższy od czasu prawdopodobnej akcji ratowniczej po przypadkowym zanurzeniu.

W poniższej tabeli podano wytyczne do szybkiej oceny czasów ochrony cieplnej dla każdego z czterech zakresów temperatur wody:

a) mniej niż 5^oC;

b) od 5^oC do 10^oC;

c) od 10^oC do 15^oC;

d) powyżej 15^oC .

Przewidywane czasy określone w tabeli są oparte na najniższych temperaturach dla każdego zakresu i na znanych funkcjonalnych właściwościach kombinezonów.

Tabela 8 Oszacowany czas ochrony cieplnej (w godzinach) dla poziomów izolacyjności cieplnej kombinezonów w warunkach zanurzenia dla zakresów temperatury wody

Dobierając kombinezon należy również uwzględnić możliwości wykonywania w nim pracy (np. obsługi urządzeń na jachcie).

Ofiara przypadkowego zanurzenia w wodzie powinna mieć możliwie najwyższy poziom ochrony. Jednak wraz ze wzrostem izolacyjności cieplnej rośnie objętość kombinezonu, powodująca utrudnienia w ruchu do tego stopnia, że może spowodować ona uniemożliwienia wykonywania normalnych czynności. W przypadku kombinezonu do stałego noszenia najwyższy poziom izolacyjności cieplnej może okazać się całkowicie niepraktyczny. Z tego względu dobierając kombinezon należy również wziąć pod uwagę rodzaj wykonywanych przez użytkownika czynności. Kombinezon zbytnio krępujący ruchy może spowodować brak szybkiej reakcji, a nawet w ekstremalnych warunkach  doprowadzić do wywrotki jachtu.

Ponadto dobierając kombinezon do stałego noszenia należy uwzględnić problem przegrzania podczas wykonywania planowych czynności. Obsługa jachtu często wymaga znacznego wysiłku fizycznego, co może prowadzić do przegrzania organizmu.

Konieczność stosowania kombinezonu w potencjalnie ciężkich warunkach m.in. wysokie fale, niska temperatura wody, duża odległość od brzegu, np. podczas żeglugi morskiej, wskazuje na konieczność zastosowania kombinezonów o wyższym poziomie ochrony. Działanie fal zwykle osłabia właściwości funkcjonalne kombinezonu. Jednocześnie  im dalej jacht znajduje się od najbliższej stacji ratownictwa tym czas oczekiwania na ratunek jest dłuższy.

Należy również zwrócić uwagę na budowę ciała użytkownika kombinezonu. Zwykle osoba szczupła szybciej ulega wychłodzeniu niż osoba z grubszą warstwą tłuszczu.