Projektant systemów komputerowych

PROJEKTANT SYSTEMÓW KOMPUTEROWYCH


1. Informacje ogólne


   Projektant systemów komputerowych jest specjalistą w zakresie budowy i oprogramowania komputerów oraz ich zastosowań. Wykonuje i nadzoruje prace koncepcyjno-projektowe systemów komputerowych różnych konfiguracji do zastosowań ogólnych i specjalistycznych, opracowuje zasady współpracy urządzeń w systemie, posługując się wymaganiami poszczególnych dziedzin zastosowań oraz dokumentacją, parametrami i właściwościami sprzętu komputerowego. Do jego szczegółowych zadań należy:

  • opracowywanie koncepcji systemów komputerowych o różnych konfiguracjach do zastosowań ogólnych i specjalistycznych
  • analizowanie i dobór dla danej konfiguracji odpowiedniego sprzętu komputerowego i oprogramowania
  • projektowanie sposobów komunikacji i przesyłania informacji między urządzeniami w systemie komputerowym,
  • projektowanie interfejsów i opracowywanie ich standardów pod względem technicznym i programowym
  • wykonywanie i nadzorowanie prac instalacyjno-uruchomieniowych i wdrożeniowych pilotażowych systemów komputerowych
  • wykonywanie i nadzorowanie testów diagnostycznych i pomiarów na wdrażanym systemie oraz analizowanie otrzymanych wyników metodami komputerowego przetwarzania
  • opracowywanie koncepcji i projektowanie systemów operacyjnych i zarządzających dla poszczególnych komputerów w systemie oraz komputerów nadrzędnych w systemie hierarchicznym
  • projektowanie systemów zwartych i pracujących w sieciach lokalnych i wielopłaszczyznowych
  • projektowanie oprogramowania zarządzającego współpracą komputerów w sieciach lokalnych i wielopłaszczyznowych
  • opracowywanie i projektowanie oprogramowania zarządzającego poszczególnymi zasobami w systemie komputerowym lub sieci komputerowej.

   Projektant może także wykonywać zadania inżyniera budowy systemów komputerowych oraz pełnić funkcję specjalisty ds. informatyki. Zdarza się, że pełni rolę szefa danego projektu – kieruje wówczas grupą programistów oraz nadzoruje
wdrażanie systemu.
   Zazwyczaj projektant pracuje w pomieszczeniu biurowym. Może jednak, zależnie od okoliczności, swoje zadania wykonywać również w domu. Pracuje najczęściej indywidualnie, ale ściśle współpracuje z analitykiem systemów, programistami, zamawiającymi czy zespołem wdrożeniowym.
Czas pracy projektanta jest najczęściej ruchomy, uzależniony od terminu zlecenia.
Czynnikami uciążliwymi w pracy projektanta mogą być: konieczność długotrwałego utrzymywania wymuszonej pozycji ciała oraz zmęczenie oczu.


2. Wymagania


  W pracy projektanta systemów komputerowych bardzo przydatna jest zdolność koncentracji uwagi, dobra pamięć, umiejętność logicznego myślenia, twórcze podejście do problemów, kreatywność, wyobraźnia i pomysłowość.
Wskazane są uzdolnienia techniczne, dokładność, cierpliwość i wytrwałość. Konieczna jest elastyczność i umiejętność pracy w szybkim tempie oraz samodzielność. Projektant powinien mieć umiejętność zarządzania zespołem oraz zainteresowania menedżerskie.
   Projektant systemów komputerowych nie musi spełniać szczególnych wymagań fizycznych i zdrowotnych, gdyż jego praca wymaga niewielkiego obciążenia fizycznego. Powinien jednak odznaczać się sprawnością narządu wzroku oraz sprawnością kończyn górnych, w szczególności w zakresie zręczności rąk i palców (obsługa komputera). Ze względu na stały kontakt ze współpracownikami i klientami istotne są także wymagania dotyczące stanu słuchu (powinien umożliwiać swobodną komunikację).

 

3. Czynniki utrudniające zatrudnienie w zawodzie

 

   Czynnikami utrudniającymi pracę w zawodzie są zaburzenia znacznego stopnia sprawności kończyn górnych, szczególnie w zakresie zręczności palców i rąk, wady i dysfunkcje narządu wzroku niedające się skorygować szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi oraz zaburzenia dużego stopnia w zakresie rozróżniania barw i koordynacji wzrokowo-ruchowej.

   Trudności mogą mieć osoby ze znaczną niepełnosprawnością słuchu, niepozwalającą na swobodny kontakt z innymi osobami, a więc utrudniającą konsultacje projektanta systemów komputerowych ze specjalistami i klientami.

 

4. Możliwość zatrudnienia w zawodzie osób z niepełnosprawnością

 

4.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

   Osoby z dysfunkcją kończyn górnych mają możliwość wykonywania zawodu warunkowo, po identyfikacji indywidualnych barier i racjonalnym dostosowaniu warunków środowiska w zakresie technicznym i organizacyjnym.

   W zawodzie mogą znaleźć zatrudnienie osoby z dysfunkcją kończyn dolnych, gdyż pracę wykonuje się głównie w pozycji siedzącej. Pracę mogą wykonywać również osoby poruszające się na wózku inwalidzkim. Również w tym przypadku należy zadbać o odpowiednie dostosowanie obiektu, pomieszczenia i stanowiska pracy.

 

4.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

  Osoby z nieznaczną dysfunkcją narządu wzroku mogą wykonywać zawód projektanta systemów komputerowych pod warunkiem zapewnienia odpowiednich szkieł optycznych lub soczewek kontaktowych oraz odpowiednich przyrządów optycznych.

   Osoby ze znacznymi dysfunkcjami narządu wzroku (niewidome) mają ograniczoną możliwość wykonywania tego zawodu, ale dostępne udogodnienia techniczne pozwalają na zatrudnienie ich na wybranych stanowiskach pracy. Warunkiem jest dostosowanie środowiska i stanowiska pracy.

 

4.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

   Zawód mogą wykonywać osoby słabosłyszące, pod warunkiem zapewnienia im odpowiednich pomocy technicznych – aparatów słuchowych, jeśli skorygowany słuch nie ogranicza możliwości kontaktu werbalnego oraz pod warunkiem właściwego przystosowania środowiska i stanowiska pracy.

   Osoby głuche i głuchonieme (dotyczy tylko osób potrafiących posługiwać się językiem polskim w piśmie) mogą być również zatrudnione na wybranych stanowiskach pracy, co zależy od indywidualnej sytuacji i rodzaju zleceń. Warunkiem jest właściwa organizacja pracy i przygotowanie.

 

4.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

  Osoby z chorobami psychicznymi mogą pracować w zawodzie pod warunkiem, że praca, poza wyjątkowymi sytuacjami (wyjazdy, sytuacje kryzysowe w firmie), nie zaburza rytmu dnia i nocy pracownika i zachowana jest zasada równego traktowania pracowników.

   Osoby z autyzmem / zespołem Aspergera mogą wykonywać zawód, jeśli obowiązki służbowe nie wymagają zarządzania zespołem ludzi. Konieczne jest jednak zbadanie, czy nie cierpią one na schorzenia układu trawiennego lub immunologicznego, by szkodliwe warunki pracy nie wpływały negatywnie na stan zdrowia tej osoby. W przypadku osób z nadwrażliwością słuchową lub dotykową powinno się unikać tego zawodu.

 

4.5. Osoby z epilepsją

   Osoby cierpiące na padaczkę mogą wykonywać zawód, na wybranych stanowiskach pracy, pod warunkiem, że napady padaczkowe występują sporadycznie i są sygnalizowane przez aurę, występują głównie wieczorem lub w nocy, nie powodują zbytniego zmęczenia i stosunkowo szybko następuje regeneracja sił po ich wystąpieniu oraz że przebieg choroby nie prowadzi do charakteropatii padaczkowej.

   Osoby z epilepsją mogą być zatrudnione warunkowo, po racjonalnym ograniczeniu zakresu zadań do sytuacji, w których możliwy jest stały nadzór i ewentualna szybka pomoc, a praca wykonywana na stanowisku pracy nie stwarza potencjalnych zagrożeń w razie emisji choroby.

 

5. Potrzeba przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości osób z niepełnosprawnością

 

5.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

 

Osoby z dysfunkcją kończyn górnych

   Osoby z niewielką dysfunkcją kończyn górnych mogą potrzebować ograniczenia lub eliminacji zadań wymagających dużej sprawności rąk i palców oraz zastosowania indywidualnych pomocy technicznych, które usprawniają pracę biurową czy obsługę urządzeń. Osobom z dysfunkcją jednej kończyny górnej mogą być potrzebne pomoce techniczne (ortezy, protezy), ułatwiające lub umożliwiające im pracę, w tym obsługę komputera. Obecny stan technologiczny dotyczący dostosowywania sprzętu komputerowego do potrzeb osób ze znacznymi dysfunkcjami kończyn górnych pozwala na korzystanie z niego osobom z porażeniami i przykurczami. Dostosowanie może dotyczyć obsługi klawiatury komputerowej (dotykowej, z nakładką ograniczającą lub dużymi klawiszami) czy myszy z dużymi trackballami.

 

Osoby z dysfunkcją kończyn dolnych

   Dla osób z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych, jeżeli jest to możliwe, należy tak zorganizować pracę oraz ograniczyć zakres zadań, aby mogła być wykonywana w pozycji siedzącej lub czasowo w pozycji stojącej z podparciem bioder i pleców.

  Osoby poruszające się o kulach, mogą potrzebować zainstalowania uchwytów i poręczy ułatwiających wstawanie i podpieranie w czasie stania. Kolejna możliwa adaptacja to dostosowanie wielkości stanowiska pracy i wysokości blatów biurka do indywidualnych potrzeb oraz umieszczenie wykorzystywanych urządzeń w zasięgu rąk pracownika. Również siedzisko należy przystosować do indywidualnych potrzeb pracownika z niepełnosprawnością (regulowana wysokość, uchylne siedzisko, regulowany podnóżek, blokada kół, regulowane lub indywidualnie profilowane oparcie, regulowane i odchylane podłokietniki).

   Poruszanie się osób na wózkach inwalidzkich wymaga likwidacji barier architektonicznych w miejscu i środowisku pracy. Ciągi komunikacyjne powinny być wystarczająco szerokie, bez elementów wolno stojących i pozbawione progów, również drzwi do pomieszczeń i wind powinny mieć odpowiednią szerokość. W miejscu pracy istnieje potrzeba powiększenia przestrzeni manewrowej wokół stanowiska pracy oraz dostosowania wielkości stanowiska pracy i wysokości blatu biurka oraz odpowiedniej przestrzeni pod blatem do indywidualnych potrzeb, a także zapewnienia dostępności wykorzystywanych urządzeń, narzędzi pracy i materiałów w zasięgu rąk, na odpowiedniej wysokości, bez konieczności manewrowania wózkiem.

   Należy zapewnić częściowe lub całkowite wyeliminowanie zadań i czynności wymagających dobrej koordynacji wzrokowo-ruchowej.

Ograniczenie niektórych obowiązków zawodowych jest możliwe w sytuacji pracy zespołowej.

Konieczna jest likwidacja barier architektonicznych w drodze do zakładu pracy.

 

5.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

   Wskazane jest zapewnienie odpowiednich soczewek kontaktowych lub szkieł korekcyjnych korygujących wadę wzroku. Pomocne może być także odpowiednie oświetlenie miejsca i stanowiska pracy, zastosowanie dodatkowych powiększających przyrządów optycznych (lupy, lunety, monookulary), przygotowanie kontrastowego (ciemnego) tła biurka i eliminacja potencjalnych źródeł olśnienia (matowe powierzchnie). Istotne jest wprowadzenie kontrastowej kolorystyki wyposażenia względem wnętrza pomieszczenia oraz dublowanie sygnalizacji optycznej dźwiękiem.

   Dla osób pracujących na komputerze pomocne będzie specjalne oprogramowanie (np. edytory tekstu powiększające litery i grafikę).

   Dzisiejsze ułatwienia techniczne pozwalają na zatrudnienie w tym zawodzie, na wybranych stanowiskach pracy, także osoby niewidzącej – jest to możliwe dzięki zastosowaniu np. syntezatora mowy w komputerze, zastąpienia sygnałów graficznych akustycznymi, monitora dotykowego, klawiatury brajlowskiej, drukarki brajlowskiej, notatnika brajlowskiego lub dźwiękowego, oprogramowania umożliwiającego wydawanie poleceń głosem czy zastąpieniu oznaczeń graficznych sygnałami dźwiękowymi.

Wskazane jest także takie zmodyfikowanie lub ograniczenie wykonywanych czynności, aby nie wymagały sprawności narządu wzroku. Pomocna jest stała lokalizacja przedmiotów i urządzeń, wyznaczenie wewnętrznych dróg komunikacyjnych i zainstalowanie poręczy wzdłuż tych dróg, zróżnicowanie faktury podłogi. Należy eliminować szkodliwe źródła hałasu. Zatrudnienie osoby niewidomej, na wybranych stanowiskach pracy, wymaga wprowadzenia odpowiedniej organizacji pracy. Nieodzowna jest współpraca z osobami sprawnymi.

 

5.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

 

Osoby słabosłyszące

   Osoby słabosłyszące powinny stosować aparat słuchowy korygujący słuch (zwłaszcza w częstotliwościach pasma mowy) w stopniu umożliwiającym swobodne, werbalne komunikowanie się z innymi ludźmi (słuch wydolny socjalnie). Zaleca się ograniczenie hałasu tła oraz pogłosu w pomieszczeniu pracy w celu poprawy warunków percepcji dźwięku oraz poprawy warunków komunikacji werbalnej.

  Zaleca się również rozszerzenie sygnalizacji ostrzegawczej o sygnalizację świetlną lub wizyjną, uzupełniającą dźwiękowe sygnały bezpieczeństwa w miejscach potencjalnego przebywania pracownika (pomieszczenie pracy, toaleta, pokój socjalny itp.) lub sygnalizację wibracyjną, informującą o ewentualnym niebezpieczeństwie.

  Zaleca się, aby w miarę możliwości urządzenia teleinformatyczne, takie jak telefon, komputer itp., były dostosowane do aparatu słuchowego (np. wyposażone w systemy pętli indukcyjnej lub systemy FM). Urządzenia komunikacyjne mogą być również wyposażone w sygnalizację wizyjną, drganiową lub opartą na przewodnictwie kostnym.

 

Osoby głuche i głuchonieme

(dotyczy tylko osób potrafiących posługiwać się językiem polskim w piśmie)

   Możliwe jest zatrudnienie osoby z tego rodzaju niepełnosprawnością, mimo ograniczeń w częstych kontaktach z ludźmi. Osoba głucha lub głuchoniema powinna pracować na wybranych stanowiskach pracy, samodzielnie lub w zespołach, gdzie nie ma konieczności kontaktowania się z osobami spoza zespołu. Jest to możliwe, gdy praca jest wykonywana przez zespół specjalistów, którzy dzielą się zadaniami. Wymaga to właściwej organizacji pracy, ewentualnie współpracy tłumacza języka migowego oraz wprowadzenia wewnętrznego systemu komunikacji z osobami słyszącymi w zespole pracowniczym. W komunikowaniu się z zespołem współpracowników pomagają również znaki bądź symbole ułatwiające szybkie porozumiewanie w trakcie pracy. Dodatkowo niezbędne jest zapewnienie bezpieczeństwa pracy poprzez zainstalowanie np. sygnalizacji świetlnej, wizyjnej lub wibracyjnej informującej o ewentualnym niebezpieczeństwie w miejscach potencjalnego przebywania pracownika (pomieszczenie pracy, toaleta, pokój socjalny itp.) lub o stanie wykorzystywanych urządzeń.

   Napisy, tablice informacyjne i ostrzegawcze powinny być umieszczane w miejscach, w których mogą wystąpić sytuacje szczególnie niebezpieczne dla pracowników, czyli wewnętrznych drogach komunikacyjnych, przy schodach, przy drzwiach wyjściowych itp. Poleca się zastąpienie wszelkiego rodzaju ostrzeżeń dźwiękowych wyraźnymi i łatwo zauważalnymi informacjami wizualnymi lub sygnałami wibracyjnymi.

Zaleca się, aby osobie z tego rodzaju dysfunkcją był przydzielony opiekun, na wypadek ewakuacji.

 

5.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

   Osoby podejmujące pracę powinny być w przyjazny sposób zapoznawane ze strukturą i kulturą organizacyjną firmy. Powinny także otrzymać jasne i niedwuznaczne informacje oraz instrukcje odnośnie do podejmowanych zadań.

  W firmie zatrudniającej pracownika z tą niepełnosprawnością należy wprowadzić przyjazny tryb informowania o jego problemach zdrowotnych czy społecznych, najlepiej, gdy wie o nich „osoba zaufania”. Można wypracować także obyczaj, że członkowie zespołu pracowniczego interesują się sytuacją społeczną i zdrowotną pracownika, i biorą ją pod uwagę we współpracy. Mogą się przy tym uczyć podmiotowego traktowania pracownika niepełnosprawnego – pozyskiwać wiedzę o jego sytuacji, przede wszystkim od niego samego, lub – za jego wiedzą i aprobatą – z innych źródeł.

   W sytuacji kłopotów z psychiczną i społeczną stroną swojej pracy pracownik mógłby korzystać ze wsparcia asystenta zawodowego/trenera pracy. Trener pracy może wywodzić się spośród współpracowników lub być specjalnie w tej roli zatrudniony w firmie. Może też wspierać pracownika z ramienia upoważnionej do tego organizacji. Możliwości wsparcia trenera pracy byłyby jednak ograniczone tylko do sfery emocji i relacji z innymi, nie dotycząc kompetencji zawodowych, i powinny obejmować tylko pewien niedługi okres/okresy czasu pracy. Na co dzień pracownik powinien jednak pracować samodzielnie – zgodnie z samodzielnym charakterem stanowiska pracy.

   Ponadto, zatrudniona osoba powinna mieć możliwość elastycznego czasu pracy i zakresu obowiązków, co oznacza, że w wyjątkowej sytuacji (związanej z chorobą czy niepełnosprawnością osoby) zakres obowiązków na tym stanowisku zostanie zmodyfikowany w sposób możliwy do zaakceptowania przez pracodawcę. Powinna istnieć także możliwość okresowego zastąpienia pracownika przez inną osobę.

   Osoby z autyzmem / zespołem Aspergera powinny pracować w małym zespole, w miejscu cichym, bez narażenia na liczne bodźce sensoryczne, uciążliwy ruch i hałas. Niezalecane jest zatrudnienie w tzw. „open space”. Osobom z tego rodzaju niepełnosprawnością należy dokładnie określić obowiązki i zależności służbowe. Wymagana jest dobra organizacja pracy, wysoka przewidywalność zdarzeń, precyzyjne i klarowne przekazywanie poleceń. Praca nie powinna prowadzić do przeciążenia i stresu oraz nie powinna polegać na zarządzaniu pracą innych osób ani wymagać licznych kontaktów z różnymi osobami/klientami. W niektórych przypadkach lub tuż po podjęciu pracy potrzebny może być trener pracy lub mentor, by osoba z zespołem Aspergera mogła dopytać o różne rzeczy.

 

5.5. Osoby z epilepsją

   Osoby chore na padaczkę, które uzyskały akceptację lekarza specjalisty, powinny pracować na wybranych stanowiskach pracy, w zespole, a praca powinna być nadzorowana. Praca powinna być spokojna, niewywołująca stresów i napięć, które mogłyby prowokować napady.

   Osoba z epilepsją powinna dobrze znać swoją chorobę i umieć szybko rozpoznawać aurę poprzedzającą napad.

   Współpracownicy powinni być poinformowani, w jaki sposób, w razie wystąpienia napadu, mogą prawidłowo udzielić pomocy.

 

Uwaga. Każdy przypadek zatrudnienia osoby z niepełnosprawnością oraz przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości tej osoby należy rozpatrywać indywidualnie.