Różnice w danych statystycznych rejestrowanych w bazach danych GUS, ZUS i PIP

 

W Polsce istnieją trzy bazy danych dotyczące wypadków przy pracy rejestrowane przez instytucje państwowe: GUS, ZUS i PIP. Przeprowadzona w CIOP-PIB analiza wykazał, że żadna z krajowych baz danych nie rejestruje wszystkich wypadków przy pracy oraz nie dysponuje wszystkimi informacjami na temat przebiegu i okoliczności wypadków przy pracy. Instytucją odpowiedzialną za sprawozdawczość statystyczną danych dotyczących wypadków przy pracy w Polsce jest GUS. Natomiast PIP i ZUS rejestrują dane dotyczące wypadków przy pracy dla własnych potrzeb, a nie w celach sprawozdawczych. Bazy danych GUS, PIP i ZUS mają odmienną metodykę rejestrowania, zbierane są w różnych celach i mają inny zakres populacji objętej rejestracją.

 

Istnieją znaczne różnice w liczbach wypadków przy pracy zarejestrowanych w bazach danych GUS, PIP i ZUS, które powodują rozbieżne oceny krótkoterminowych trendów wypadkowości (rys. 1-4).

 

Liczba poszkodowanych w śmiertelnych wypadkach pryz pracy według PIP i GUS  

Rys. 1. Liczba poszkodowanych w śmiertelnych wypadkach pryz pracy według PIP i GUS

Opracowanie własne na podstawie: GUS – Wypadki przy pracy; PIP – Sprawozdanie GIP

 

 Liczba poszkodowanych w ciężkich wypadkach przy pracy według PIP i GUS

Rys. 2. Liczba poszkodowanych w ciężkich wypadkach przy pracy według PIP i GUS

Opracowanie własne na podstawie: GUS – Wypadki przy pracy; PIP – Sprawozdanie GIP

 

 Liczba poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem według ZUS i GUS

Rys. 3. Liczba poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem według ZUS i GUS

(dane podają liczbę osób poszkodowanych w przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej 9 pracowników)

Opracowanie własne na podstawie: GUS – Wypadki przy pracy; ZUS – Sprawozdanie ZUS

 

 Liczba poszkodowanych w ciężkich i śmiertelnych wypadkach przy pracy według ZUS i GUS

Rys. 4. Liczba poszkodowanych w ciężkich i śmiertelnych wypadkach przy pracy według ZUS i GUS

(dane podają liczbę osób poszkodowanych w przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej 9 pracowników)

Opracowanie własne na podstawie: GUS – Wypadki przy pracy; ZUS – Sprawozdanie ZUS

 

Ze względu na różną metodykę i populację objętą rejestracją liczby wypadków przy pracy zarejestrowanych w bazach GUS, ZUS i PIP nie należy wprost porównywać informacji z tych baz danych. Porównanie danych dotyczących wypadków przy pracy z GUS, PIP, ZUS wymaga przede wszystkim sprowadzenia badania do tej samej zbiorowości. Podstawowe różnice w publikacjach wynikają z różnic w populacji do której się odnoszą oraz metodyki publikowania danych dotyczących wypadków przy pracy – PIP publikuje liczbę wypadków przy pracy zaistniałych w danym roku, GUS liczbę wypadków przy pracy zgłoszonych w danym roku. Jednak po uwzględnieniu tych różnic okazuje się, że PIP każdego roku zarejestrował więcej wypadków przy pracy niż GUS (rys. 5-6).

 

 Liczba osób poszkodowanych w śmiertelnych wypadkach przy pracy według roku w którym zaistniały, zgłoszona do PIP i GUS

Rys. 5. Liczba osób poszkodowanych w śmiertelnych wypadkach przy pracy według roku w którym zaistniały,

zgłoszona do PIP i GUS do 2012 roku

Opracowanie własne na podstawie: GUS – Wypadki przy pracy; PIP – Sprawozdanie GIP

 

 Liczba osób poszkodowanych w ciężkich wypadkach przy pracy według roku w którym zaistniały, zgłoszona do PIP i GUS

Rys. 6. Liczba osób poszkodowanych w ciężkich wypadkach przy pracy według roku w którym zaistniały,

zgłoszona do PIP i GUS do 2012 roku

Opracowanie własne na podstawie: GUS – Wypadki przy pracy; PIP – Sprawozdanie GIP

 

Jedną z przyczyn różnicy w danych rzeczy jest opóźnienie w zgłaszalności danych, które do GUS jest znacznie wyższe niż do PIP. Każdego roku do GUS jest zgłaszanych od 6% do nawet 14% wypadków, które miały miejsce wcześniej niż data ich rejestracji (rys. 7). Podczas gdy PIP rejestruje około 80% wypadków przy pracy w przeciągu 7 dni od jego zaistnienia (rys. 8)

 

	Udział wypadków przy pracy, które miały miejsce wcześniej niż data ich rejestracji

Rys. 7. Udział wypadków przy pracy, które miały miejsce wcześniej niż data ich rejestracji,

w ogólnej liczbie wypadków przy pracy zarejestrowanych przez GUS w danym roku

Opracowanie własne na podstawie danych GUS

 

 Czas jaki upływa od zaistnienia śmiertelnego i ciężkiego wypadku przy pracy do jego zgłoszenia do PIP

Rys. 8. Czas jaki upływa od zaistnienia śmiertelnego i ciężkiego wypadku przy pracy do jego zgłoszenia do PIP

źródło: raport CIOP-PIB i PIP pt. Analiza rozbieżności w danych o wypadkach przy pracy

zarejestrowanych przez PIP i GUS w latach 2006-2008

 

Jednak nawet uwzględniając opóźnienie w bazach danych GUS wciąż nie jest rejestrowanych, co najmniej 13%-27% wypadków śmiertelnych oraz od 7%-27% ciężkich wypadków przy pracy, które są badane przez inspektorów PIP. Najmniejszą zgłaszalność do GUS śmiertelnych i ciężkich wypadków przy pracy stwierdzono w mikroprzedsiębiorstwach, z których do GUS nie trafia ok. 50% informacji o wypadkach śmiertelnych i ciężkich, badanych przed inspektorów PIP. Co roku ok. 20%-25% liczby osób, które odniosły lekkie obrażenia ciała w zbiorowych wypadkach przy pracy i które zostały zgłoszone do statystyk GUS, nie jest zgłaszanych do PIP.

 

Niepełna zgłaszalność ogólnej liczby wypadków przy pracy do statystyk państwowych występuje we wszystkich krajach UE, w których statystyki te nie są powiązane z systemem ubezpieczeń. Niepokojące jest jednak, że w Polsce niepełna zgłaszalność dotyczy również wypadków śmiertelnych i ciężkich.