Nazwa | Ksylen | Numer CAS | 1330-20-7 | Synonimy | dwumetylobenzen, dimetylobenzen, metylotoluen, ksylol |
|
|
KLASYFIKACJA i OZNAKOWANIE |
|
Wg Rozporządzenia WE nr 1272/2008 (CLP) |
Klasyfikacja CLP | Flam. Liq. 3 (Substancja ciekła łatwopalna, kat. 3), H226; Acute Tox. 4(*), inhal. (Toksyczność ostra, kat.4 – droga oddechowa), H332; Acute Tox. 4(*), dermal (Toksyczność ostra, kat.4 – skóra), H312; Skin Irrit. 2 (Działanie żrące/drażniące na skórę, kat. 2), H315; | Oznakowanie CLP | Piktogramy GHS | | Hasło ostrzegawcze | Uwaga | Zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia (H) | H226: Łatwopalna ciecz i pary. H332: Działa szkodliwie w następstwie wdychania. H312: Działa szkodliwie w kontakcie ze skórą. H315: Działa drażniąco na skórę.
| Zwrot wskazujący środki ostrożności (P) | P302 + P352: W przypadku kontaktu ze skórą: umyć dużą ilością wody lub...
| Dodatkowe kody zwrotów | |
| Dodatkowe informacje | |
|
|
WARTOŚCI NAJWYŻSZYCH DOPUSZCZALNYCH STĘŻEŃ |
NDS: | 100 mg/m3 | NDSCh: | 200 mg/m3 | NDSP: | - |
|
|
|
METODY OZNACZANIA SUBSTANCJI W POWIETRZU ŚRODOWISKA PRACY |
PN-Z-04023-02:1989 (w) PN-Z-04116-01:1978 (w) |
|
|
WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE |
Właściwości podstawowe | Masa cząsteczkowa: 106,16 Stan skupienia w temp. 20°C: ciecz Barwa: bezbarwna Zapach: przyjemny, charakterystyczny Temperatura topnienia: o-ksylen: -25,18°C m-ksylen: -47,55°C p-ksylen: 13,26°C mieszanina: -25°C Temperatura wrzenia: o-ksylen: 144,5°C m-ksylen: 139,1°C p-ksylen: 138,3°C mieszanina: 136-146°C Temperatura zapłonu: o-ksylen: 30°C m-ksylen: 29°C p-ksylen: 25°C Uwaga: produkt handlowy techniczny może charakteryzować się temperaturą zapłonu poniżej 23°C. Temperatura samozapłonu: o-ksylen: 465°C m-ksylen: 525°C p-ksylen: 525°C Granice wybuchowości w powietrzu: o-ksylen: - dolna: 1,0% obj. - górna: 7,6% obj. m-ksylen: - dolna: 1,1% obj. - górna: 7,0% obj. p-ksylen: - dolna: 1,1% obj. - górna: 7,0% obj. mieszanina: - dolna: 1,0% obj. - górna: 7,6% obj. Stężenie stechiometryczne: 1,96% obj. Gęstość w temp. 20°C: o-ksylen: 0,88 g/cm3 m-ksylen: 0,86 g/cm3 p-ksylen: 0,86 g/cm3 mieszanina: 0,874 g/cm3 Gęstość par względem powietrza: 3,66 Prężność par: o-ksylen: 6,7 hPa w temp. 20°C, 12 hPa w temp. 30°C m-ksylen: 8 hPa w temp. 20°C, 14,7 hPa w temp. 30°C p-ksylen: 8,8 hPa w temp. 20°C, 16 hPa w temp. 30°C mieszanina: 9 hPa w temp. 20°C Stężenie pary nasyconej: o-ksylen: 29 g/m3 w temp. 20°C, 51 g/m3 w temp. 30°C m-ksylen: 35 g/m3 w temp. 20°C, 62 g/m3 w temp. 30°C p-ksylen: 38 g/m3 w temp. 20°C, 67 g/m3 w temp. 30°C Rozpuszczalność w wodzie: rozpuszcza się bardzo słabo Rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach: rozpuszcza się w alkoholu etylowym, eterze etylowym, dwusiarczku węgla | Właściwości dodatkowe | Współczynnik załamania światła w temp. 20°C: o-ksylen: 1,5045 m-ksylen: 1,4972 p-ksylen: 1,4958 mieszanina: 1,498 Lepkość w temp. 20°C: o-ksylen: 0,81 mPa s m-ksylen: 0,62 mPa s p-ksylen: 0,65 mPa s Temperatura krytyczna: o-ksylen: 359,0°C m-ksylen: 343,6°C p-ksylen: 342,7°C Ciśnienie krytyczne: o-ksylen: 3,65 MPa m-ksylen: 3,55 MPa p-ksylen: 3,44 MPa Ciepło właściwe: o-ksylen: 1,73 J/(g K) w temp. 21,9°C m-ksylen: 1,78 J/(g K) w temp. 45°C p-ksylen: 1,68 J/(g K) w temp. 17,5°C Ciepło parowania: o-ksylen: 346,19 J/g w temp. wrzenia, 409,3 J/g w temp. 25°C m-ksylen: 343 J/g w temp. wrzenia, 401,9 J/g w temp. 25°C p-ksylen: 339,8 J/g w temp. wrzenia, 399,3 J/g w temp. 25°C Ciepło spalania: o-ksylen: -43,06 kJ/g m-ksylen: -42,92 kJ/g p-ksylen: -42,95 kJ/g |
|
|
INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE |
Stężenia oraz dawki śmiertelne i toksyczne Próg wyczuwalności zapachu - 0,9-9 mg/m3 LD50 (szczur, doustnie) - 4300 mg/kg LC50 (szczur, inhalacja) - 22100 mg/m3 (4 h) LD50 (królik, szczur, skóra) - brak danych
Działanie toksyczne i inne szkodliwe działanie biologiczne na ustrój człowieka: substancja szkodliwa, drażniąca, działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy.
Drogi wchłaniania: przez drogi oddechowe, skórę, z przewodu pokarmowego.
Objawy zatrucia ostrego: pary działają drażniąco na błony śluzowe układu oddechowego. Powodują bóle i zawroty głowy, pobudzenie, nudności, wymioty. W dużych stężeniach działają narkotycznie, powodują zaburzenia rytmu serca z ryzykiem migotania komór, utraty przytomności i śmierci. Ciekłe ksyleny mają miejscowe działanie drażniące, wywołują podrażnienie spojówek i ich zaczerwienienie; mogą spowodować uszkodzenie rogówki.
Drogą pokarmową ksyleny powodują bóle brzucha, wymioty z ryzykiem zachłyśnięcia i zachłystowego zapalenia płuc. Następstwem mogą być zaburzenia funkcji wątroby i nerek. Dawka toksyczna wynosi 0,5-1 g na 1 kg masy ciała (30-70 g).
Objawy zatrucia przewlekłego: występują czynnościowe zaburzenia ze strony układu nerwowego, przewlekłe zapalenia spojówek, niekiedy zaburzenia węchu, stany zapalne górnych dróg oddechowych z bólami gardła, przewlekłe zapalenia skóry. |
|
|
Niezbędne leki: tlen, parafina płynna. Odtrutki: nie są znane. Leczenie: postępowanie objawowe.
ZATRUCIE INHALACYJNE
Przytomny Pierwsza pomoc przedlekarska: Wyprowadzić zatrutego z miejsca narażenia. Zapewnić spokój w dowolnej pozycji, chronić przed utratą ciepła. Podawać tlen do oddychania. Wezwać lekarza. Pomoc lekarska: Postępowanie objawowe, kontrola ciśnienia tętniczego krwi, akcji serca. W razie wskazań transport do szpitala.
Nieprzytomny Pierwsza pomoc przedlekarska: Wynieść poszkodowanego z miejsca narażenia. Ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. Usunąć z jamy ustnej ruchome protezy i inne ciała obce. Odessać strzykawką przez cewnik wydzielinę z nosa i jamy ustnej. Jeżeli oddycha, podać tlen, najlepiej przez maskę twarzową. Jeżeli nie oddycha, zastosować sztuczne oddychanie metodą usta-usta lub aparatem typu AMBU. Założyć stałą drogę dożylną (pielęgniarka). Wezwać lekarza. Pomoc lekarska: Kontynuować podawanie tlenu, kontrolować akcję serca, ciśnienie krwi. Nie podawać adrenaliny ani innych amin katecholowych (ryzyko migotania komór). W razie zaburzeń oddychania stosować oddech wspomagany z użyciem aparatu typu AMBU; jeżeli zatruty nie oddycha - zaintubować i stosować tlen za pomocą aparatu typu AMBU. W każdym przypadku transport do szpitala karetką reanimacyjną PR.
SKAŻENIE SKÓRY
Pierwsza pomoc przedlekarska: Zdjąć odzież. Zmyć skórę dużą ilością letniej wody (z mydłem, jeżeli nie ma zmian). Pomoc lekarska: W razie podrażnienia skóry wskazana jest konsultacja dermatologa.
SKAŻENIE OCZU
Pierwsza pomoc przedlekarska: Przemywać oczy dużą ilością chłodnej wody około 15 minut. Unikać silnego strumienia wody wobec ryzyka uszkodzenia rogówki. Pomoc lekarska: Zapewnić konsultację okulistyczną.
ZATRUCIE DROGĄ POKARMOWĄ
Przytomny Pierwsza pomoc przedlekarska: Natychmiast po połknięciu (w czasie do 5 minut!) poszkodowany powinien sam wywołać u siebie wymioty. Później nie wywoływać wymiotów. W każdym przypadku połknięcia ksylenu podać 150 ml płynnej parafiny. Nie podawać niczego innego do picia. Pomoc lekarska: Postępowanie w zależności od ilości wypitego ksylenu. Wskazana hospitalizacja ze względu na możliwość zaburzeń trawiennych.
Nieprzytomny Pierwsza pomoc przedlekarska: Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym. Pomoc lekarska: Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym. Transport karetką reanimacyjną PR do ośrodka zatruć, pod nadzorem lekarza. |
|
|
|